چکیده:
سوال و جواب یا اشعاری که معمولا با فعل «گفت» و مشتقات آن آغاز میشوند از رایج-
ترین انواع مناظرة فارسی هستند که در میان فارسیسرایان بهویژه غزلسرایان سبک عراقی
کاربرد فراوانی داشتهاند که معمولا یک طرف این گفتگوهاء عاشق و طرف دیگر معشوق
است. سوال و جواب با خودستایی و تفاخر و سرزنش رقیب و مجابکردن حریف همراه
است و با بهرهگیری از ساختارهای متنوعی در فضایی نابرابر شکل میگیرد و معمولا به
پیروزی یکی از طرفین منجرمیشود. باتوجه به بهکارگیری فن سوال و جواب در شعر
معاصرء پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و پاسخ به این پرسشها که سوال و
جوابهای معاصر از نظر ساختاری و محتوایی و شیوههای بیان چه شباهتها و تفاوت-
هایی با سوال و جوابهای غزل سبک عراقی دارند؟ شیوة سوّال و جواب در غزل سبک
عراقی را با شعر معاصر مقایسه کرده و به این نتایج دست یافته است که به دلیل دگرگونی
شرایط سیاسی و اجتماعی ایران بعد از انقلاب مشروطه و درنتیجة تغییر جهانبینی و خحط
مشی شاعران, سوال و جواب در شعر معاصر که تنها به تبیین مضامین عاشقانه محدود نمی
شود و موضوعات سیاسی و اجتماعی را نیز بازتاب میدهد. ء به سمت گفتگو و مکالمه حرکت کرده و با بیائی روایی و نمایشنامهای و گاه بدون آغاز و پایان مشخص و حتی
بدون انتظار پاسخ از مخاطب» تعامل و مشارکت با او را مد نظر قرارداده و تا آنجا پیش
رفته که برای برقراری تعامل بیشتر طنزهای ظریف اجتماعی و سیاسی و حتی زبان عامیانه
را به کار گرفته است.
Give and take, as one of the most common types of debate, explains the dialogue between two people with verses that begin with the verb "said" and its derivatives. Such debates are accompanied by boasting, self-satisfaction, blaming the opponent and convincing the opponent, and usually lead to the victory of one of the parties to the debate. Contemporary poets have used the question and answer method in their romantic and social poems, and more than pride and competition, they have talked and interacted and created a multi-voiced and conversational atmosphere. The present study uses a descriptive-analytical method to answer the questions that what are the differences between questions and answers in traditional and contemporary sonnets and what are the factors that cause these differences ?, argues that contemporary poetry because The changes resulting from the political and social conditions, and as a result of the change in the views and ideologies of the poets, move towards dialogue, and the purpose of the question and answer in contemporary sonnet is to clarify the subject and reach a common ground, not destruction and victory. On the other hand, it usually ends without judgment and the conclusion is left to the reader.
خلاصه ماشینی:
ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دوفصلنامة علمي (مقالۀ علمي ـ پژوهشي)، سال 12، شمارة 1، بهار و تابستان 1401، 131– 162 مقایسۀ «سؤالوجواب» در غزل سنتی و معاصر فاطمهسادات طاهری 1 مرضیه همتی 2 چكيده سؤالوجواب یا اشعاری که معمولاً با فعل «گفت» و مشتقات آن آغاز میشوند از رایجترین انواع مناظرۀ فارسیاند که در میان فارسیسرایان، بهویژه غزلسرایان سبک عراقی، کاربرد فراوانی داشتهاند که معمولاً یک طرف این گفتوگوها عاشق و طرف دیگر معشوق است.
این شیوه تا عصر حاضر ادامه یافته است و در منظومههای عاشقانۀ شعرای معاصر چون هوشنگ ابتهاج، فریدون مشیری، سیمین بهبهانی، و محمدعلی بهمنی بهوضوح دیده میشود، اما، بهدلیل تغییرات محیط اجتماعی شاعران و جهانبینی آنها دربارۀ عشق و روابط عاشقانۀ بین عاشق و معشوق، کاربرد محتوایی این فضای گفتوگومانند با مناظرههای تغزلی سبک عراقی کاملاً متفاوت است.
در مناظرۀ خسرو با فرهاد، که خود عاشق و معشوق نیستند، نیز پرسش و پاسخی کوبنده بین دو عاشق انجام شده است، ولی گفتوگو و دیالوگی در آن دیده نمیشود: نخستین بار گفتش کز کجایی؟ بگفت: از دار ملک آشنایی بگفت: آنجا به صنعت در چه کوشند؟ بگفت: انده خرند و جان فروشند بگفتا: جانفروشی در ادب نیست بگفت: از عشقبازان این عجب نیست فرهاد در پاسخ خسرو جوابهایی گنگ و مبهم داده است؛ درحالیکه در دیالوگ هیچکس بهطرف مقابل جواب سربالا نمیدهد و اگر این اتفاق بیفتد، از تلخی و شدت آن کاسته میشود و طرفین تااندازهای در کنار یکدیگر قرار میگیرند.