چکیده:
نوسانات قیمت نفت از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برای دولت های رانتیر دارای اهمیت اساسی هستند و نوعی ناهمگرایی در عوامل کلان موثر بر فساد در هنگام افزایش و کاهش قیمت نفت، در این دولتها قابل مشاهده است. در این مقاله، اطلاعات سی و یک کشور منتخب وابسته به درآمد نفت به صورت داده های تابلویی و با روش «حداقل مربعات معمولی» مورد بررسی قرار میگیرند. این تحقیق در دو دورة زمانی، یکی بین سال های 2003- 2008 و دیگری بین سالهای 2009- 2014، به مطالعه و تعیین عوامل موثر بر فساد میپردازد. مقایسة نتایج به دست آمده در این دوره ها، نشان می دهد که با تغییر روند قیمت نفت، عوامل کلان تاثیرگذار بر فساد نیز تغییر می کنند. در دورة زمانی اول و همزمان با افزایش قیمت نفت، حکمرانی مطلوب و مخارج دولت سبب کاهش فساد و درعوض بیکاری سبب گسترش فساد می گردد. در دورة زمانی بعدی و با تغییر روند قیمت نفت، عوامل موثر بر فساد نیز تغییر میکنند. در این دوره، با کاهش قیمت نفت، میزان آزادی بازار و اقتصاد در سایه، به گسترش فساد کمک میکنند و شاخص توسعة انسانی فساد را کاهش میدهد.
Oil price fluctuations have political, social and economic importance to rentier States, and a kind of asymmetry can be seen in the affecting factors on when oil prices rise and fall in. In this paper, the data of 31 selected oil revenue dependent countries are examined in the form of panel data using the ordinary least squares method. This article studies and determines the factors affecting corruption in two time periods, one between 2003 and 2008 and the other between 2009 and 2014. A comparison of the results obtained in these periods shows that with the change in oil price trends, the major factors affecting corruption also change. In the first period and simultaneously with the increase in oil prices, good governance and government spending will reduce corruption and instead unemployment will lead to the spread of corruption. In the next period and with the change in the trend of oil prices, the factors affecting corruption also change. In this period, which is accompanied by a decrease in oil prices, the degree of market freedom and the shadow economy contribute to the spread of corruption and the human development index reduces corruption.
خلاصه ماشینی:
بررسي تأثير نوسانات قيمت نفت بر شاخص هاي موثر بر فساد در دولت هاي رانتير محمدعلي شيرخاني استاد گروه روابط بين الملل دانشکدة حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران آرش صباحي فرد دانش آموختة دکتري روابط بين الملل دانشکدة حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران چکيده نوسانات قيمت نفت از نظر سياسي ، اجتماعي و اقتصادي براي دولت هاي رانتير داراي اهميت اساسي هستند و نوعي ناهم گرايي در عوامل کلان مؤثر بر فساد در هنگام افزايش و کاهش قيمت نفت ، در اين دولت ها قابل مشاهده است .
در پژوهش پيش رو، اين موضوع مورد بررسي قرار مي گيرد و به کمک الگويي خطي براساس شاخص هاي بازار و دولت ، نشان مي دهيم که چگونه عوامل مؤثر بر فساد، با تغيير روند قيمت ها تغيير مي کنند.
با توجه به تأکيد مقامات ارشد ايران به اهميت دستيابي به اقتصاد مستقل از نفت ، اين پژوهش مي تواند به برنامه ريزان براي توسعة نهادهاي مؤثر در اين امر ياري کند و همچنين درک ما از ارتباط بين نوسانات قيمت نفت و گسترش فساد را افزايش دهد.
در کنار اين بايد توجه کرد که کيفيت حکمراني دولت و ميزان هماهنگي آن با بازار و جامعة مدني ، خود ازجمله مسائلي است که مي تواند بر توسعة کشورها و گسترش فساد تأثير داشته باشد و با گسترش حکمراني مطلوب ، مقدار فساد در جوامع کاهش مي يابد (ميدري ، ١٣٨٥: ٢٦٠-٢٦٤؛ فدايي و همکاران ، ١٣٩٦: ٨٥).