چکیده:
آققویونلوها و تیموریان تا پیش از ظهور حسنبیگ آققویونلو، همواره مناسبات حسنهای با یکدیگر داشتد. اعلان تبعیت قراعثمان بیگ از امیر تیمور به مناسبات دوستانه دو دولت منجر شد. در این مناسبات آققویونلوها بیشتر بهعنوان تابع حکومت تیموریان و بهسان بازوی نظامی آنها در منطقه آناتولی عمل میکردند؛ اما با قرارگیری حسنبیگ در رأس حکومت آققویونلو، مناسبات جدیدی بین دو دولت رقم خورد و همکاری دوجانبه از تعامل به تقابل نظامی منجر گشت. مسئله اساسی این پژوهش در بررسی چرایی تغییر روند ماهیت مناسبات دو دولت تیموری و آققویونلو در دوره حکمرانی حسنبیگ ترکمان است. اینکه چه مسائلی در تغییر روابط دوستانه حکومت آققویونلوها و تیموریان و آغاز مناسبات خصمانه در دوره حسن بیگ مؤثر بوده است؟ این پژوهش به شیوه تحلیلی و توصیفی با گردآوری اطلاعات به شکل کتابخانهای مورد بررسی قرار گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که ظهور حاکمان مقتدری در دو حکومت مذکور، تغییر در اهداف سیاست خارجی حکومت آققویونلوها و از بین رفتن حکومت حائل قراقویونلوها، در تغییر روابط دو حکومت نقش مؤثری داشته است.
The Aqquyunlu and the Timurids had always good relations with each other before the emergence of Hassan Beig. The proclamation of the obedience of Qara Osman Beig to Amir Teymur led to friendly relations between the two governments. The Aqquyunlus acted mostly as subordinates of the Timurids and as their military arm in the Anatolian region. But with Hassan beig at the helm of Aqquyunlu's government, new relations emerged between the two states, and bilateral cooperation shifted from interaction to military confrontation. The main issue of this study is to examine why the nature of the relationship between the two governments of Timurid and Aqquyunlu changed during the reign of Hassan beig Turkman. What issues were effective in changing the friendly relations between the rule of the Aghquyunlus and the Timurids and the beginning of hostile relations during the reign of Hassan Beig? This research is an analytical and descriptive one using library resources. Findings show that the emergence of powerful rulers in the two governments, change in the foreign policy goals of the Aqquyunlu government and the disappearance of the Qaraqoyunlu government have played effective roles in changing relations between the two governments.
خلاصه ماشینی:
اين که چه مسائلي در تغيير روابط دوستانه حکومت آق قويونلوها و تيموريان و آغاز مناسبات خصمانه در دوره حسن بيگ مؤثر بوده است ؟ اين پژوهش به شيوه تحليلي و توصيفي با گردآوري اطلاعات به شکل کتابخانه اي مورد بررسي قرار گرفته است .
علت اين امر را بايد قرارگيري بازيگراني جديد در رأس هرم قدرت اين دو حکومت ، خط مشي توسعه طلبانه آن ها در سياست خارجي و برخورد و تضاد منافع آن ها دانست ؛ زيرا روابط دوستانه و مستمر دو دولت مذکور با ظهور بازيگراني سياسي جديد در رأس هرم قدرت دو دولت ، حسن بيگ ترکمان و ابوسعيد تيموري (٨٧٣- ٨٥٥ق .
اين پژوهش ميکوشد با استفاده از منابع دست اول و با رويکردي توصيفي و تحليلي عوامل مؤثر در دگرگوني روابط دوستانه بين دو حکومت آق قويونلو و تيموريان و آغاز روابط خصمانه در دوره حکمراني حسن بيگ آق قويونلو و ابوسعيد تيموري را مورد بررسي قرار دهد.
احتمالاً پس از حذف حکومت قراقويونلوها از صحنه تحولات سياسي آذربايجان ، حسن بيگ قصد داشت تا در روند تعاملات خود با تيموريان نيز تغييراتي دهد، زيرا سلطان ابوسعيد تيموري را مانعي در مقابل اهداف خود ميديد (همانجا).
٢ حسن بيگ که غلبه خود بر تيموريان را حتمي ميدانست و از سوي ديگر از اوضاع بد لشکر ابوسعيد آگاهي داشت ، جواب مساعدي به اين درخواست سلطان تيموري نداد (سمرقندي، ٩٨٨/٤:١٣٨٣؛ طهراني، ٤٨٩/٢:١٩٩٣؛ ميرخواند، ٥٦٣٥/٦:١٣٨٥-٥٦٣٣؛ روملو، ٧٠٦/٢:١٣٨٩-٧٠٥).