چکیده:
سلامت اخلاقی در گرو تعادل و توازن صفات و رفتارهای درونی و بیرونی و نشانۀ صفت یا ملکهای در نفس انسان است که منشأ صدور افعال خیر و شر از وی میشود؛ بهطوری که صاحب آن صفت، بیدرنگ کار متناسب و متناظر با آن را انجام میدهد. معنویت از عوامل و زمینههای شکلدهی و ارتقابخشی به سلامت اخلاقی است. معنویت که فرآیند معنابخشی به روابط چهارگانۀ انسان با خدا، خود، خلقت و خلق برای رسیدن به نظام باور و عمل یکپارچۀ توحیدی است، زندگی را هدفمند میسازد. در زیست طلبگی، هویتبخشی و ساماندهی به این روابط چهارگانه به شکلدهی و بهبود مستمر سلامت اخلاقی آنان منجر میشود. در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و جمعآوری دادهها به روش اسنادی-کتابخانهای، به تبیین نقش و جایگاه معنویت بر سلامت اخلاقی طلاب پرداختهایم. پرسش اصلی این است که معنویت چه نقشی در سلامت اخلاقی طلاب ایفا میکند؟ نتیجۀ پژوهش این است که مؤلفههای معنوی در ابعاد بینشی، گرایشی و کنشی بر شکلگیری و استمرار سلامت اخلاقی طلاب تأثیرگزارند و طلبه را در پیشبرد زندگی صنفی و انجام وظایف صنفی بهشکل مؤثری یاری میکنند. مؤلفههای بینشی شامل خودآگاهی معنوی، فرجامباوری، باور توحیدی، حسنظن به خدا هستند. مؤلفههای گرایشی شامل کمالجویی، گرایش به فضایل، امیدورزی و مهرورزی به خدا، دیگردوستی و طبیعتدوستی هستند و مؤلفههای کنشی عبارتاند از: تزکیۀ نفس، شکرگزاری، توحید عملی و رفتار تکریمآمیز با دیگران و طبیعت.
Moral health depends on the harmony and balance of internal and external traits and behaviors and indicates an attribute or a natural feature in the human soul that is the source of the doing good and evil acts by him, in a way that person with that attribute immediately does the act proper to that attribute. Spirituality is one of the factors and fields that shape and promote moral health. Spirituality, which is the process of finding meaning and giving meaning to the four relations of man with God, himself, the creatures, and other people to reach the system of monotheistic belief and practice, makes life purposeful. In clergies' lifestyle, identifying and organizing these four relationships leads to the formation and continuous improvement of their moral health. In the present study, using the descriptive-analytical method and data collection by documentary-library method, we have explained the role and position of spirituality on the clergies' moral health. The main question is what role does spirituality play in the moral health of clergies? The result of the research is that the spiritual components in the dimensions of insight, attitude, and action affect the formation and maintenance of clergies' moral health and help them effectively in the direction of professional life and fulfill their duties. Insight components include spiritual self-awareness; believing in the hereafter; Monotheism; having a positive attitude towards God; Tendency components include perfectionism; Tendency to virtues and vices; Hope and love for God; loving others; And nature-friendliness, and components of action including self-cultivation; Thanksgiving; Practical monotheism; And being respectful of others and nature.
خلاصه ماشینی:
مؤلفه های گرایشی شامل کمال جویی، گـرایش بـه فضـایل ، امیدورزی و مهرورزی به خدا، دیگردوستی و طبیعـت دوسـتی هسـتند و مؤلفـه هـای کنشی عبارتاند از: تزکیۀ نفس ، شکرگزاری، توحید عملی و رفتـار تکـریم آمیـز بـا دیگران و طبیعت .
معنویت در یک نگاه، معنابخشی به روابط چهارگانۀ انسان با خدا، خود، دیگران و طبیعت ، برای رسیدن به نظام باور و عمل یکپارچۀ توحیدی اسـت ؛ به گونـه ای کـه زندگی را هدفمند سـازد.
در بیان نقش معنویت بر سلامت اخلاقی طلاب لازم است ابتدا از مؤلفه های بینشـی آغـاز کنـیم ، سـپس بـه مؤلفـه هـای گرایشـی برسـیم و در نهایـت ، مؤلفه های رفتاری را به منزلۀ خروجی این فرآیند ارائه کنیم .
باور توحیدی در روایتی از امامصادق این گونه تبیین شده است : «توحید یعنی آنچه بر تو رواست ، بر پروردگارت جایز ندانی و عدل یعنی کارهـایی کـه خداونـد تـو را بـر ارتکـاب آن هـا سـرزنش کـرده اسـت ، بـه او نسـبت نـدهی » (ابن بابویه ، ١٣٩٤، ص ٩٦).
خویشتن دوستی یکی از گرایش های فطری انسان ، دوست داشـتن خـویش اسـت کـه از آن بـا عنـوان «حب ذات» تعبیر شده است .
بدین ترتیب ، لازم است طلاب علوم دینی برای آراسـتگی بـه فضـایل اخلاقـی و پیراستگی از رذایل اخلاقی و به تعبیر محوری در این نوشتار، بـرای نیـل بـه سـلامت اخلاقی، به اموری توجه داشته باشند که رنگ خدایی و صـبغۀ الهـی بـه کارهایشـان میزند و جهت گیری کلی وجودی و سبک رفتاری ایشان را الهی میکند تا در ادای وظایف و واجبات صنفی خود، اخـلاق صـنفی را بـه طور تضـمینی و پایـدار رعایـت کنند.