چکیده:
یکی از مفاهیم اساسی که لازم است در توصیف ساختار اجتماعی هر جامعهای بررسی و تحلیل شود، نظام قشربندی اجتماعی آن جامعه است. پژوهش حاضر از نوع پژوهشهای اسنادی و کتابخانهای است که یافتههای آن با مراجعه به منابع مختلف جمعآوری و طبق اهداف تحقیق دستهبندی شده است. جامعهشناسان برای توصیف نابرابریهایی که در جوامع بشری میان افراد و گروهها وجود دارد، از قشربندی اجتماعی سخن میگویند. ما غالباً وقتی به قشربندی فکر میکنیم؛ چیزهایی مثل داراییها یا مالکیت را در نظر داریم اما قشربندی میتواند بر پایه ویژگیهای دیگری مثل جنسیت، سن، اعتقاد دینی یا درجه نظامی نیز شکل بگیرد؛ از همین رو، در این تحقیق سعی شده تا قشربندی و نابرابری اجتماعی از دیدگاه ماکس وبر شرح داده شود. کوشش عمده وبر این بود که تبیین جدیدی از نظام سرمایهداری معاصر در مقابل تحلیل اقتصادی مارکس که حاکی از تسلط ساخت زیربنا بر ساخت روبنای سیاسی و فرهنگی است پیشنهاد کند.
خلاصه ماشینی:
(24 :1378 اگرچه همساني فراواني ميان نظريه هاي نابرابري اجتماعي مارکس و وبر ديده مـي شـود - شـايد بديهي ترين وجه تشابه مارکس و وبر استفاده از روش تاريخي در بررسي خاستگاه ها و رشـد جامعـه سرمايه داري جديد است (گرب ،١٣٧٣: ٥٥) - تفاوت هاي ميان اين دو بيشـتر از آن اسـت کـه بتـوان آن ها را ناديده گرفت و نزديک هم در يک رده گنجانيد.
بدون ترديد بسياري از نظريـه هـاي وبـر از نظريه هاي مارکس بهره گرفته اند، ولي اين امري طبيعي است چون سرچشمه نظريه هاي مـارکس نيـز نظريه هاي ديگران بود که مارکس تفسير جديدي براي آن ها ارائه کـرد و يـا از آن هـا بـراي بررسـي نکته هاي ديگر استفاده کرد.
وبـر طبقه هاي اجتماعي را به مثابه طبقه هايي اقتصادي قلمـداد مـي کنـد کـه اعضـاي آن هـا حـس آگـاهي گروهي و ذهني نسبت به پايگاه طبقاتي مشترکشان دارند و البته همـه اعضـا بـه طـور يکسـان از ايـن حس آگاهي برخوردار نيستند؛ ولي آگاهي ذهني عنصر اساسي گروه منزلتي است .
با وجود اين ، هرگاه قدرت اقتصادي بنياني براي آبروي اجتمـاعي و آگـاهي ذهني باشد، طبقه اجتماعي همان گروه منزلتي خواهد بود؛ بنابراين وبر معتقد بود کـه گـروه منزلتـي، نزديک ترين چيز به طبقه اجتماعي است (گرب ، ١٣٧٣: ٧٨).
نظريه هاي ماکس وبر نيز به شدت بر جامعـه شناسـي قشـربندي اجتمـاعي امـروزي اثـر گذاشته است ، به گونه اي که امروزه تعداد زيادي از جامعه شناسـان بـر پايـه نظريـه هـاي وي، ديـدگاه ترکيبي يا تلفيقي در قشربندي اجتماعي برپا داشته اند (همان ).