چکیده:
هدف: رفع اشتباه مکرر در گزارش دورۀ آغازین آرشیو[1] در ایران و بازشناسی واقعیت تاریخی آن است. در مقالۀ حاضر تاریخ شروع آرشیو در ایران بررسی شدهاست و ضمن شناسایی و بررسی پژوهشهای پیشین، از جنبههای اسنادی و اِستنادی و تاریخی و زبانشناسی تاریخی به مواردی از نگهداری اسناد در ایران باستان پرداخته شدهاست که پیشازاین، در تجزیهوتحلیل تاریخ آرشیو در ایران بررسی و ذکر نشدهاند. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش، روش کتابخانهای مبتنیبر شناخت، توصیف و تحلیل اسناد و سایر دادههای تاریخی است. در این مقاله منابع اصلی مرتبط با موضوع، شناسایی شده است. تاریخ پیدایش آرشیو در ایران ازنظر این منابع گردآوری، و دستهبندی شده و منابع فارسی با نگاه بررسی انتقادی بررسی شده است. در این راه، بررسی کیفی پژوهشها در موضوعِ مدنظر و گسترۀ شمول آنها هم مدنظر است. یافتهها و نتیجهگیری: یافتههای پژوهش نشان میدهد که بیشتر مقالهها، کتابها و پایاننامههای فارسی بررسیشده در این مقاله، بحث تاریخ آرشیو در ایران را با تبعیت از دکتر جهانگیر قائممقامی و با اشاره به کتاب عزرا به دورۀ هخامنشی بازگرداندهاند؛ بدون آنکه برای نقد و بررسی، یا تکمیل این نظر تلاشی بکنند. [1] در اینجا منظور نگهداری اسناد ارزشمند است.
Purpose: This paper discusses the starting date of the archives (i.e. preserving valuable records) in Iran. In addition, it reviews previous research to show evidence of presering documents in ancient Iran from the citation, historical, documentary, and historical linguistics points of view, not been covered in previous studies. Method and Research Design: Library resources were consulted to collect data. Persian sources are compiled, categorized and critically examined. Finding and Conclusions: Most of the Persian literture reviewed consider the Achaemenids as the beginning of formation of archives in Iran, by relying of the book of Ezra and accepting the views of Jahangir Ghaemmaghami.