چکیده:
شعر و نظم فارسی یکی از حوزههای مهم زبانی در تاریخ اندیشه ایرانی است که گفتار و آموزههای سیاسی در آن بازتاب یافتهاند. یکی از چهرههای پراهمیت در تاریخ ادب فارسی که در بهنظمآوردن آموزههای سیاسی کوشیده، سعدی است. گفتار سیاسی سعدی در پرتو آموزههای اسلامی شکلی ویژه از آیین شهریاری را به نمایش میگذارد؛ بر این اساس آیین شهریاری در گفتار سیاسی سعدی موضوع حائز اهمیتی خواهد بود. در نوشتار حاضر برای درک و کشف نیت شاعر از روش خوانش قصدگرای اسکینر استفاده خواهد شد. در روش خوانش قصدگرا با توجه همزمان به زمینههای فکری و سیاسی- اجتماعی و متون شیخ اجل سعدی شیرازی، اندیشه او درباره آیین شهریاری به گونهای دقیق تفسیر میگردد؛ بنابراین سوال اصلی مقاله حاضر این است که با توجه به زمینههای فکری و عملی زمانه سعدی آیین شهریاری در گفتار سیاسی وی را چگونه میتوان تفسیر کرد. در پاسخ میتوان ادعا کرد آیین شهریاری در گفتار سیاسی سعدی با واژگان سیاسی و اخلاقی برگرفته از متون اصیل ایرانی- اسلامی و تجسم فرهنگ سیاسی و طنین ذهن و زبان فارسی زمانه خویش با لحنی فارغ از مدیحه و گزافهگوییهای آن عصر به شکل نوعی اعتراض و طغیان علیه نمودهای رایج زمانهاش و نقد اخلاق منحط شهریاران آن روزگار، بیان شده است.
Poetry and verse are one of the most important spheres of language in the history of Iranian thought, in which political speeches and political doctrines are reflected. One of the most important persons in the history of Persian literature, who tried to organize political doctrines, is Saadi. Saadi's political speech in the light of Islamic teachings is a special form of the Shahriari's regulation. The present study, based on this concern, addresses the issue of Shahriyani's political speech in Saadi's speech and seeks to focus on the concept of regulation according to the skinner's intention-oriented hermeneutics approach, while simultaneously addressing the intellectual and political context and the texts of Sa'di Shirazi to Interpret Shahriari's regulation. Therefore, the main question of the present research is how it can be interpreted in terms of the intellectual and practical aspects of the time of Saadi in his political speech? The answer can be claimed Shahriari's regulation in saadi's speech is based on the political and moral vocabulary derived from the original Iranian-Islamic texts and the visualization of political culture and the resonance of the Persian mind and language in its time in a tone of speech and exaggeration. The days of that era have been expressed as a kind of protest and uprising against the current manifestations of his time and the critique of the decadent morality of that time.
خلاصه ماشینی:
در روش خوانش قصدگرا با توجهِ همزمان به زمینههای فکری و سیاسی- اجتماعی و متون شیخ اجل سعدی شیرازی، اندیشه او درباره آیین شهریاری به گونهای دقیق تفسیر میگردد؛ بنابراین سؤال اصلی مقاله حاضر این است که با توجه به زمینههای فکری و عملی زمانه سعدی آیین شهریاری در گفتار سیاسی وی را چگونه میتوان تفسیر کرد.
در پاسخ میتوان ادعا کرد آیین شهریاری در گفتار سیاسی سعدی با واژگان سیاسی و اخلاقی برگرفته از متون اصیل ایرانی- اسلامی و تجسم فرهنگ سیاسی و طنین ذهن و زبان فارسی زمانه خویش با لحنی فارغ از مدیحه و گزافهگوییهای آن عصر به شکل نوعی اعتراض و طغیان علیه نمودهای رایج زمانهاش و نقد اخلاق منحط شهریارانِ آن روزگار، بیان شده است.
درواقع باید با توجه به متون اندیشمندان همعصر سعدی، مفاهیمی را که بهعنوان مفاهیم برجسته عنوان میشوند و در ارتباط با سیاست و آیین شهریاری هستند، کاوید تا بتوان آنچه مورد نظر این اندیشمندان بوده است، کسب نمود و از سوی دیگر در کشف نیت سعدی از گفتار سیاسیاش بهراحتی میتوان فهمید در مقابل مفاهیم سیاسی و سؤالات مطرحشده در آن زمان و پاسخهای اندیشمندان آن دوران چه مضعی داشته است.
(اسپوزیتو و وال، 1391: 90) سعدی با این نگاه، حمله مغول و بازتاب این حمله را به شهریار عصر خود گوشزد میکند و بر آن است که یک واقعیت را در یک مفهومِ ارزشی که موجب ازبینبردن ارزشهای یک اجتماع اسلامی شده است، با توجه به تاریخِ زندگانی خویش با یک مفهومِ واقعی در آیین شهریاری ارائه کند.