چکیده:
موضوع «حق» بهویژه حقوق بشر در نظام حقوقی کشورهای مختلف جایگاه ویژهای یافته است و هر روز نیز بهسبب گسترش و توسعه فناوریها، بر تعداد این حقها در حقوق کشورهای مختلف افزوده میشود که مفهوم و مصادیق آنها نیز اغلب در هالهای از ابهام است. یکی از این حقها، «حقها در فضای دیجیتال» هستند که مفهوم، ماهیت و مصادیق آن در نظامهای حقوقی مذکور چندان روشن نیست. بر همین اساس، پژوهش پیشرو میکوشد تا به این پرسشها پاسخ دهد که مفهوم و ماهیت «حقها در فضای دیجیتال» چیست و مصادیق آن شامل چه مواردی است؟ «حقها در فضای دیجیتال»، حقهایی هستند که در اینترنت و سکوهای نرمافزاری مختلف بستر تحقق و استیفا مییابند و با توجه به ابعاد مختلف این فناوریها مصادیق متعددی دارند. البته در متون حقوقی، به مصادیق خاصی اشاره شده است که بهشدت تحت تأثیر ادبیات حقوق بشری است. با نگاهی دقیق درمییابیم برخی از این مصادیق وجهه شرعی ندارند، مانند حق ابراز تمایلات جنسی در اینترنت؛ همچنین در این فهرست، جای بسیاری از حقها خالی است. تبیین درست مفهوم و مصادیق آن، بستر تحقق شهروندی دیجیتال و دولت الکترونیک را فراهم خواهد آورد.
Rights, especially human rights, are playing a special role in the legal system of different countries, and every day, due to the development of technologies, the number of these rights is increasing. Meanwhile, the concept and the examples of them are also ambiguous. One major type of these rights is “Digital Rights”. the meaning, nature and examples of them are not very clear in the mentioned legal systems. This paper seeks to answer the questions of: “What are the meaning and the nature of digital rights and what are the examples?” Digital rights are realized in the Internet zone and various platforms and have many examples on the basis of the different dimensions of these technologies. In legal texts, special examples are mentioned that are strongly influenced by human rights literature. Some of these examples have no legal basis in Islamic law, such as the right to sexual expression on the Internet, and in addition, many rights are missing from this list of rights. Also, a correct explanation of the concept and its examples will provide a platform for the realization of digital citizenship and e-government.
خلاصه ماشینی:
ir مقدمه با توجه به تأکيد مقام معظم رهبري مبني بر نظارت و مديريت بر فضاي مجازي يا رسانه هاي اجتماعي توجه ويژه به چند مفهوم مهم و کارکردهاي آن در عرصه حقوق عمومي ضروري است ؛ بنابراين ، رصد فعاليت هاي مردم به ويژه کودکان ، نوجوانان و جوانان در فضاي مجازي لوازمي دارد که بخشي از آن در حوزه نظريه پردازي مدنظر قرار مي گيرند، مانند «حق ها در فضاي ديجيتال »١ و شهروندي ديجيتال و برخي نيز در حوزه سياستگذاري ها و ابزارهاي تحقق آن ها ملاحظه خواهند شد.
«مديريت حق ها در فضاي ديجيتال » مفهومي عام است که حمايت از حق تکثير صاحبان آثار به ويژه صنعت سرگرمي را در استفاده از فناوري هايي در برمي گيرد که مانع تکثير غيرقانوني آثار مي شوند (٩٤ :٢٠٠٧ ,Duff &Ludlow ;٣٤٣ :٢٠٠٨ ,Kim) و برخي نيز آن را محدود به نرم افزارهايي ٤ مي دانند که براي هدف مذکور به کار ميروند (٢١ :٢٠٠١ ,Kumik ;١٧٣٥ :٢٠٠٥ ,Resnick)؛ اما بخش دوم اين حق با عنوان حق هاي بشري در فضاي ديجيتال شامل حق دسترسي به دستگاه هاي الکترونيکي و شبکه هاي ارتباط از راه دور (اينترنت )، حق حفاظت از داده هاي شخصي ، حق حفظ اطلاعات هويتي ، حق ناشناس ماندن ، حق فراموش شدن ، حق انتقال و انتشار رايگان اطلاعات و غيره است (١٣٣ :٢٠٢٠ ,Verlos).