چکیده:
روابط ایران و آلمان نازی در عصر پهلوی اول و تاثیر آن در شکلگیری
ابنیه حکومتی و عمومی منطقه آذربایجان*
محمدامین خجسته قمری [1]، حسین سلطان زاده [2]
چکیده
روابط رضاشاه با آلمان پس از به قدرت رسیدن هیتلر و حکومت نازی، تحولات جدیدی را در ایران موجب شد. حکومت آلمان نازی و متخصصان و مهندسان آن کشور، در تحول اقتصاد، صنعت و ساخت و ساز ابنیه در مناطق مختلف ایران از جمله منطقه آذربایجان و شهرهای تبریز، ارومیه و اردبیل نقش موثر و قابل توجهی ایفا کردند. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر روابط ایران و آلمان نازی در شکلگیری و تغییرات کالبدی و معماری ابنیه حکومتی و عمومی منطقه آذربایجان در شهرهای پیشگفته است. این مقاله با رویکرد تاریخی و روش توصیفیـ تحلیلی و براساس دادههای منابع تاریخی، اسنادی و مشاهدات میدانی، ویژگیهای مشترک ابنیه منتخب آذربایجان و آلمان را در فاصله سالهای1312 تا 1320خورشیدی به صورت تطبیقی بررسی میکند. نتایج تحقیق نشان داد که روابط با آلمان نازی و حضور متخصصان و مهندسان آلمانی، در ظهور معماری نئوکلاسیک غربی در عناصر معماری و فضایی ابنیه حکومتی و عمومی ایران و منطقه آذربایجان و شهرهای مهم آن نقش مهمی داشته و نیز توجه بیشتر به تکنیکهای ساخت و استفاده از مصالح جدید و مدرن را سبب شده است.
Reza Shah's relations with Germany and the Nazi regime brought about new developments in Iran. The German engineers in this period played an important role in the development of the economy, industry and construction of buildings in various parts of Iran, including the region of Azerbaijan and the cities of Tabriz, Urmia and Ardabil. The purpose of this study is to explore the impact of the relations between Iran and Nazi Germany on the formation of a new architecture of public buildings in the aforementioned cities. The research uses the descriptive-analytical method and based on the historical documentary sources and field observations, investigates the common features of the selected buildings of Azerbaijan and German buildings between1312 to 1320 AH. The study shows the impact of the relations with Nazi Germany and the presence of German engineers in the emergence of Western neoclassical architecture in Iran. Also, it demonstrates that this development has led to the emergence of a new style of construction and the use of modern materials in the Azarbaijan region.
خلاصه ماشینی:
در این میان ، کشور آلمان به علت عمیق شدن روابطش بـا ایـران بـه خصـوص در دوران هیتلر(١) و حضور متخصصان و شرکت های آلمانی در ایران دورٔە پهلـوی اول ، در شکل گیری معماری این دورٔە ـ از جمله ساخت بناهای عمومی و حکومتی کـه بخشـی از زیرساخت های دولت مقتدر مورد توجـه و علاقـۀ رضاشـاه بودــ بیشـترین نقـش را داشت .
(٢) هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش مهندسان و متخصصان آلمانی در معماری ایران ، به ویژه در منطقۀ آذربایجان و سه شهر مهم آن یعنی، تبریز، ارومیه و اردبیل و نیـز شناسایی شباهت های معماری ابنیۀ عمومی و حکومتی ایـن شـهرها بـا معمـاری آلمـان نازی در فاصلۀ سال های١٣١٢تا١٣٢٠خورشیدی است .
بـرهمـین اسـاس ، سـوال اصـلی پژوهش این است که گسترش روابط آلمان به خصـوص در دورٔە هیتلـر بـا ایـران دورٔە پهلوی اول ، در شکل گیری ابنیۀ حکومتی و عمومی ایران و مشخصـاً منطقـۀ آذربایجـان چه تأثیری داشت ؟ دربارٔە معماری حکومتی و دولتی در ایران و مراودات بین ایـران و آلمـان در دوران قاجاریه و پهلوی، پژوهش های گوناگونی انجام شـده اسـت .
پاکـدامن (١٣٧٦) در مقالۀ «نگاهی کوتاه به شیوه ها و گـرایش هـای معمـاری در تهـران »، ارتبـاط نزدیک بین ایران عصر رضاشاه و آلمان عصـر هیتلـر و اهمیـت بحـث ناسیونالیسـم را بررسی کرده که به حضور و فعالیـت گـروه هـای آلمـانی در ایـران دورٔە پهلـوی اول و احداث ساختمان های دولتی به شیؤە معماری آلمانی منجر شد.