چکیده:
با پناهندهشدن همایون شاه به دربار شاه طهماسب صفوی، بنیان قالیبافی هند تحتتأثیر هنر و فرهنگ ایرانی شکل گرفت. در این زمان، تعدادی از نقاشان، صنعتگران و بعدها بافندگان ایرانی، به کشور هند مهاجرت کردند و کارگاههای سلطنتی با نفوذ هنر و فرهنگ ایرانی در هند راهاندازی شد. در پژوهش حاضر میکوشیم به این پرسش پاسخ بدهیم که آیا نقوش در قالیهای هند گورکانی تحتتأثیر الگوهای طراحی قالی ایرانی بوده است. برای پاسخدادن به این سؤال، نمونهقالیهای موزۀ متروپلیتن نیویورک به روش توصیفی- تحلیلی و جمعآوری اطلاعاتِ کتابخانهای، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که نقوش در قالی هندی- مغولی که در ابتدا تقلیدی صِرف از قالیهای صفوی شامل نقوش شاه عباسی و اسلیمی به سبک هراتی بود، کمکم با طراحی ناتورالیستی و طبیعتگرایانه از گیاهان و جانوران (طبیعی و اساطیری) اجرا شد. علاقۀ هنرمندان هندی به طبیعتگرایی و رنگهای تند در نمونهفرشهای اواسط دوران گورکانی آشکار است. با مطالعۀ نمونههای موجود در موزۀ متروپلیتن نیویورک، گذر طراحی قالی هندی از دورۀ اولیه که تقلیدی از هنر صفوی بود، به دورۀ هنر هندی با رنگوبوی خاص خود کاملاً ملموس و قابلمشاهده است.
خلاصه ماشینی:
در اين مقاله تلاش شده تا با معرفي نمونه هاي فرش هندي در دوران گورکاني که در موزة متروپليتن موجود است ، به اين سؤالات پاسخ داده شود: ١- طرح و نقش قاليهاي هندي حاضر در موزة متروپليتن شامل کدام گروه هستند؟ ٢- آيا نقوش مورد استفاده در اين قاليها براساس الگوي قالي ايراني طراحي شده اند؟ ٣- در زمان گورکانيان کدام نقوش و تحت تأثير چه عواملي بر قالي هند پديدار شدند؟ ١-٢- اهداف و ضرورت تحقيق هدف اين پژوهش ، معرفي نمونه فرش هاي هندي- گورکاني موجود در موزة متروپليتن نيويورک و بررسي نقوش گياهي موجود در اين نمونه ها بوده است .
قالي ايراني سبک هراتي زمينۀ گل دار، اصفهان ، قرن ١٠هـ/ ١٦م (ياوري و همکاران ، ١٣٩٣: ٢٩٠) استفاده از گل هاي شاه عباسي و جانوران در زمينه و حاشيۀ اصـلي، از سـبک هاي متـداول در فرش هاي ايراني زمان صفويان است (تصوير ٢) که بـا حضـور تصـاوير جـانوران افسـانه اي مثـل سيمرغ در ميان تصاوير جانوران طبيعي ازقبيل شير، گوزن و آهو و اسـتفاده از رنگ هـاي تنـد بـه سبک هندي نقش پردازي ميشدند که در تصوير ٣ ديده ميشود.
org/art/collection/search/446999) ٣-٢- قالي با طرح پيچک هاي گلدار اين قالي در اواسط قرن ١٧م در لاهور پاکستان با تاروپود پنبه اي و پرز پشمي با گره نامتقارن در اندازة ٣٤٠/٤ × ٩٢٢ سانتيمتر بافته شده است (٥٧ :١٩٩٧ ,Walker).
قالي با نقش پيچک گلدار و گل ها، بافت لاهور يا کشمير، تاريخ ١٦٥٠م ، موزة متروپليتن ، نيويورک (walker,1997: 84) زمينۀ قالي ترکيبي از الگوي هراتي با گل هاي شاه عباسي است که با يک جفت برگ کنگري ترکيب و يک در ميان در زمينه در ساختاري واگيره اي تکرار شده اند.