چکیده:
در این نوشــتار براســاس میزان دخالت دولت در اقتصاد، در پی ایجاد مصالحه میان دو گرایش ظاهرا متضاد (دولت محور- خود تنظیمی ) هســتیم . در این راســتا پس از ارائه موجهات و مبانی نظری مداخله و همچنین عدم مداخله دولت در اقتصاد، نقدهای وارده در خصوص جایگاه اقتصادی دولت را به ترتیب شــدت مخالفت مورد بررسی قرار داده و در ادامه به دولت و اندازه بهینه آن از منظر اسلام پرداخته می شود. در این مقاله از منابع کتابخانه ای و اینترنتی و طوفان اندیشه استفاده شده است و نتایج ذیل حاصل این بررسی هاســت : در ارزیابی کلی از مکاتب اقتصادی ، می توان گفت حتی آن اقتصاد دانانی که بیش از همه به مفهوم خود تنظیمی بازار پایبندند، معتقدند که بازار برای مجموعه ای ، هرچند محدود، از نیازها برای بقای خود به دولت متکی است . بنابراین باید نظام ها را به صورت ترکیبی و اختلاطی از نظریه های اقتصاد سیاســی مورد توجه قرار داد زیرا آنچه دارای اهمیت اســت ســاختن ترکیبی از گرایش دولت محور و خودتنظیمی است تا به بهترین وجه اهداف مت عفن عوممیتامین شود، بدین علت که نتیجه انحصــار، چه انحصار بخش خصوصی و چه انحصار بخــش دولتی ، ناکارآیی اقتصادی است
خلاصه ماشینی:
بنابراين بايد نظام ها را به صورت ترکيبي و اختلاطي از نظريه هاي اقتصاد سياســي مورد توجه قرار داد زيرا آنچه داراي اهميت اســت ســاختن ترکيبي از گرايش دولت محور و خودتنظيمي است تا به بهترين وجه اهداف مت عفن عومميتأمين شود، بدين علت که نتيجه انحصــار، چه انحصار بخش خصوصي و چه انحصار بخــش دولتي ، ناکارآيي اقتصادي است .
١١ آدام اسميت ، در رابطه با فعاليت هاي اقتصادي به سه اصل ١- آزادي اقتصادي ، ٢- ضرورت وجود منافع خصوصي (مالکيت ) و ٣- رقابت در کسب فرصت ها معتقد بوده و بر همان اســاس ٣ وظيفه را براي دولت ها قائل شــد: ١- حفظ و حراست از جامعه ، ٢- حمايت از افراد در مقابل ظلــم ، ٣- برپايي و نگهداري نهادهاي اجتماعي و خدمات عمومي ، او عنوان مي کند که هرجا مالکيت بزرگ وجود داشته باشد، نابرابري عظيمي مشاهده مي شود و در اين شرايط به وجود دولت احتياج است اما جائيکه مالکيت خصوصي قادر باشد به ٩ - غف راي،هادي، جايگاه و نش ق دولت در ن اظم هاي اقت داصي (١٣٨٣)، ص ٨٥.
وليکن جدا از محاسبات معنوي ، دولت اسلامي وظيفه دارد در راستاي تحقق اهداف و غايات در رشد و توسعه اقتصادي ، توان و امکانات خود را به کار گيرد و منابع مالي خود را به خوبي مديريت کرده و براساس مصالح عمومي مردم ٢٢ - امام صادق (ع ) مي فرمايند: امور مسلمين اصلاح نمي گردد مگر با ٣چيز: نفقه و شناخت دين خدا، صبر و شکيبايي در ناملايمات و حسن تدبير در زندگي مادي (محمد بن يعقوب کليني ، الکافي ، تصحيح علي اکبر غفاري و محمد آخوندي ، تهران : دارالکتب الاسلاميه ،چ چهارم ، ١٤٠٧ق ، ح ٥، ص ٨٧).