چکیده:
تهدف هذه الدراسة إلى معالجة نظریة الجرجاني من منظور الظاهراتیّة، فإن نظریته یجب أن تدرس ويستفاد منها، لیس لأنها كانت الأولى من عدة جهات، بل لأنها لا تزال تعمل، ففیها شواهد لما يبحث عنه الظاهراتیون حالیا، خاصة في ما يتعلق بقضیة التعامل بین النص والقارئ، وكذلك في مسألة الغموض. وتعتمد الدراسة علی المنهج الوصفيّ والتحلیليّ بالاستعانة بمعطیات الفلسفة الظاهراتیة التي تؤكد في الأدب فكرة مفادها: إن علی من یدرس عملا أدبیا ألّا یعنی بالنص الفعلي فحسب، بل علیه أن یعنی، أيضا، وبدرجة مساویة، بالأفعال التي تتضمنها الاستجابة لذلك النص. وفي هذا السیاق نستفید من آراء رومن انغاردن وولفغانغ أیزر. ویبدو أن نظریّة الجرجاني لا تخلو من الملامح الظاهراتیة في صیغتها الانغاردنیة فيما یتعلق بأهمیة تجاوب المتلقي مع النص وعلاقة الحوار بینهما. وعنده نقطة التقاء بجمالیة التجاوب لأيزر في دعوته القارئ إلى المشاركة الفعالة وإعادة بناء النص
در پژوهش پیش رو، در صدد هستیم نظریه نظم عبد القاهر جرجانی را از چشمانداز فلسفه
پدیدارشناسی مورد کنکاش قرار دهیم. میتوان اذعان داشت این نظریه در برخی از زمینهها پیشتاز
بوده و از بسیاری جهات قابل بررسی است. نظریه نظم از لایههای متعددی برخوردار است که همه انها
تاکنون شناسایی نشدهاند. در همین راستا، به نظر میرسد برخی از دیدگاههای پدیدارشناسان پیرامون
تعامل میان متن وخواننده و همچنین مساله ابهام در این نظریه قابل لمس است. برای اثبات فرض
فوق، در این پژوهش با بهکارگیری روش توصیفی -تحلیلی ، از دیدگاههای پدیدارشناسانی همچون
رومن اینگاردن و ولفگانگ ایزر بهره جستهایم. از نتایج این پژوهش، میتوان به اشتراک عبد القاهر با
اینگاردن در باب اهمیت پاسخگویی خواننده به متن و روابط گفتوگو مدار میان این دو ، و همچنین
تشابه وی با ایزر در دعوت خواننده به مشارکت فعالانه و بازسازی متن ، اشاره کرد*.
This study aims to examine Abd Al-Qahir Jurjani's theory from a phenomenological perspective. Because it can be acknowledged that his theory should be studied, not because it was the first in many respects, but because it is still working. It seems that this theory contains evidence of what the phenomenologists are currently searching for, especially with regard to the issue of interaction between the text and the reader, as well as the issue of ambiguity. The study relies on the descriptive-analytical method, using the views of phenomenologists such as Roman Ingarden and Wolfgang Iser. Among the results of this research, we can mention Abd al-Qahir's sharing with Ingarden about the importance of the reader's response to the text and the dialogue relationship between them, and his similarity with Iser in inviting the reader to actively participate and reconstruct the text.