چکیده:
ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﻧﻮ ﭘﺎ ﻋﺮﺻﻪ ی ﻣﻌﻤﺎری در دﻫﻪﻫﺎی ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻄﺮح ﺑﻮده ﮐﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ آن در ارﺗﺒﺎط ﻫﺮﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻣﻌﻤﺎری ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺗﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻣﻌﻤﺎری ﺑﺘﻮاﻧﺪ ارﺗﺒﺎط ﻋﻤﯿﻖ ﺗﺮ و ﮐﺎراﺗﺮی ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮐﺎن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﭘﯿﻮﻧﺪی ﻣﺤﮑﻢ و ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم و ﻣﮑﺎن ﺑﺎ اﺟﺰاء ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮده و ﺳﺒﺐ ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻤﯿﻖ ارﺗﺒﺎط و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻓﺮد ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﯽﮔﺮدد و ﺑﺎ ﮔﺬر زﻣﺎن ﻋﻤﻖ و ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺿﺮورت ﺗﺒﻠﻮر ﺣﺲ ﻣﮑﺎن در ﻓﻀﺎی زﻧﺪﮔﯽ از آن ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد ﺑﻪ درک و ﺷﻨﺎﺧﺖ ازﺧﻮد و ﻣﺤﯿﻂ و ﺑﻪ ﯾﮏ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﻣﻄﻠﻮب و ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﯽ رﺳﺪ، ﺧﻮد را ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺤﯿﻂ ﻣﯽ ﭘﻨﺪارد و ﺑﺎ آن اﺣﺳﺎس ﻏﺮﯾﺒﯽ و ﻧﺎ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ، در ﻗﺒﺎل ﻣﺤﯿﻂ اﺣﺳﺎس ﺗﻌﻬﺪ و ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺣﺲ رﺿﺎﯾﺘﻤﻨﺪی از ﻣﺤﯿﻂ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﺷﺪ ﭼﺸﻢ ﮔﯿﺮ ﻃﺮاﺣﯽ اﻟﮕﻮی ﻣﺴﮑﻦ درﮐﻼن ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﻮع ﺟﺪﯾﺪی از زﯾﺴﺖ ﺑﻮم و ﺗﺠﻤﻊ ﻫﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ درﻏﺎﻟﺐ ﻓﻀﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮی ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻣﻌﻨﻮی و ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ و ﮐﺎﻟﺒﺪی ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ آنﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﮐﻠﻮﻧﯽ ﻣﻄﻠﻮب و ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺎﺷﺪ.
ﻟﺬا ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﮑﺎن در ﺑﻨﺎﻫﺎی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ و اﯾﺠﺎد ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺮای دﻟﺒﺴﺘﻦ و ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻓﻀﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺻﻠﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﺒﻮد آن ﻋﺪم ﻣﺴﻮوﻟﯿﺖ و ﺗﻌﻬﺪ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﺠﺘﻤﻊ و ﻣﺤﻠﻪ ﺧﻮد، ﺧﺸﻮﻧﺖ ﮔﺮاﯾﯽ و ﺑﯽﺗﻔﺎوﺗﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ، ﺑﻪ ﻫﻢ رﯾﺨﺘﮕﯽ و ﺑﯽ ﻧﻈﻤﯽ ﻣﮑﺎن زﻧﺪﮔﯽ، ﻧﺎاﻣﻨﯽ ﻣﺤﯿﻂ و ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ از آن را در ﭘﯽ دارد.
ﺣال ﺳﻮال آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ و ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎ و ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽﺗﻮان اوﻻ ﺑﻪ ﺑﺮوزﺣﺲ ﻣﮑﺎن و ارﺗﻘﺎ آن در ﻣﺤﯿﻂ ﮐﻤﮏ ﮐﺮد و ﺛﺎﻧﯿﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺪام اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻣﻌﻤﺎری ﻣﯽﺗﻮان ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﮑﺎن را در ﺑﻨﺎﻫﺎی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺼﻪ ﻇﻬﻮر رﺳﺎﻧﺪ؟ ﻟﺬا ﺑﺎﻫﺪف ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﯾﻦ ﺣﺲ در ﻣﻌﻤﺎری ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه آن و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﺎﻟﺒﺪی و ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺑﻨﺎﻫﺎی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ در ﺧﻼل اﯾﺠﺎد ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ و ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎی ﺿﻤﻨﯽ و ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﺮای ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺣﺲﻣﮑﺎن در ﺳﻮژه ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ در زﻣﺮه ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮐﺎرﺑﺮدی اﺳﺖ و ﺑﺎ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ-ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و ﺑﺎ ﯾﮏ راﻫﺒﺮد ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ، اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻌﻤﺎران را در ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﮑﺎن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داده اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ اﻣﺮ ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﮑﺎن در ﻣﺠﺘﻤﻊﻫﺎی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ از ﺳﺎه ﺑﻌﺎد ﮐﺎﻟﺒﺎدی، ﻋﻤﻠﮑﺎردی و ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد. ﻣﺮور ﻧﻈﺮﯾﺎت اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان و ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ، در اﺑﻌﺎد ﻓﻮق ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎ و ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﯾﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻠﯿﺪی ﺟﻬﺖ ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
خلاصه ماشینی:
com حس تعلق به عنوان یکی از شاخصهای نو پاِ عرصه ی معماری در دهههای حاضر مطرح بوده که تاثیر آن در ارتباط هرچه بیشتر مصرف کنندگان با تولیدات معماری باعث پرداخت به این موضوع شده است، تا تولیدات معماری بتواند ارتباط عمیق تر و کاراتری با مصرف کنندکان را داشته باشد حس تعلق به معنای پیوندی محکم و عاملی تاثیر گذار میان مردم و مکان با اجزاء تشکیل دهنده آن است که این پیوند به صورت مثبت بوده و سبب گسترش عمیق ارتباط و تعامل فرد با محیط میگردد و با گذر زمان عمق و گسترش بیشتری مییابد که پژوهش مذکور بر این اساس تعیین شده است.
اهمیت این امر که باید به مهمی چون حس تعلق به مکان توجه شود همواره باید بیشتر شود، تا مسکن های جدیدی که قرار است در آینده طراحی و ساخته شوند با کیفیت بیشتری انجام شوند و هویت خود را از دست ندهند و کیفیت واقعی خود را دارا باشند چراکه وقتی این امر کمرنگ شود در روح و روان و رفتار ساکنین تاثیر گراشته و ایجاد نارضایتی از محل سکونت به آنان دست میدهد (پیربابایی، سجادزاده، 18 :1390).
این حس کلی که پس از ادراک و قضاوت نسبت به محیط خاص در فرد به وجود می آید حس مکان است که به عنوان عاملی مهم در هماهنگی فرد و محیط باعث بهره برداری بهتر از محیط، رضایت استفاده کنندگان و در نهایت احساس تعلق آنها به محیط و تداوم حضور در آن میشود.