چکیده:
موافقتنامه پاریس به عنوان یک سند راهبردی با هدفِ جهتدهی به سیاستگذاری محیطزیست در دنیا در سال 2015 به تصویب رسید. این موافقتنامه با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانهای تدوین گردیده است و برای رسیدن به این هدف با برگزیدن ساختار پایین به بالا این امکان را برای طرفها فراهم نموده است که با توجه به ظرفیت و توان خود، حدود تعهداتشان به کاهش انتشار این گازها را تعیین نمایند. بنابر موافقتنامه، طرفها تعهد رفتاری الزامآوری به ارائه گزارش برنامه مشارکتی تعیین شده در سطح ملّی دارند. کشورها در تهیه برنامههای مشارکتی با چالشهایی مواجه هستند و بررسی و مطالعه تجربه سایر کشورها در تهیه این برنامهها کمک شایانی به دولت جمهوری اسلامی ایران خواهد نمود. مقاله حاضر، ضمن بررسی دو اصل مهم در تعهدات دولتها در خصوص برنامههای مشارکت ملی آنها، به سیاستگذاران کشور در شناخت نوع تعهدات ایران در برنامههای مشارکتی و نیز نحوه تنظیم این برنامههای مشارکتی کمک شایانی مینماید. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانهای و با رویکرد توصیفی – تحلیلی نشان میدهد که این موافقتنامه هر چند تا کنون دستورالعملی برای تنظیم برنامه مشارکتی ارایه نکرده است، اما چارچوب جدیدی ایجاد نموده است که سبب افزایش شفافیت میگردد و پیشرفت فردی و جمعی دولتها را در کاهش انتشار گازهای گلخانهای نشان میدهد.
خلاصه ماشینی:
مهم ترين اين تعهدات در بند ٢ مادة ٤ موافقت نامه گنجانده شده است : «هريک از طرف ها بايد برنامه هاي مشارکتي ملي پي درپي خود را که قصد دستيابي به آن را دارند تهيه ، اعلام و حفظ کنند.
هرچند موافقت نامه براي کمک به تضمين اينکه طرف ها با حسن نيت عمل مي کنند آن ها را ملزم به ارائۀ اطلاعات ضروري جهت پيگيري پيشرفت در اجرا و دستيابي به اهداف برنامه هاي مشارکتي ملي مي نمايد ()b()٧(١٣ Paris Agreement, Article( و همچنين آن ها را به بررسي چندجانبۀ پيشرفت به نحو تسهيل کننده و با احترام به چنين اجرا و موفقيتي مقيد مي کند (١١(١٣ Ibid, Article().
علاوه براين ، موافقت نامۀ پاريس طرف ها را به ارائۀ گزارش و تبيين برنامه هاي مشارکتي ملي خود طبق دستورالعمل هاي مصوب کنفرانس طرف ها ملزم مي کند (,Paris Agreement ٣٢ and ٣١ paras ٢١.
براي مثال ، در ارتباط با اين مقرره که «برنامه هاي مشارکتي پي درپي در زمينۀ کاهش انتشار گازهاي گلخانه اي نشانگر پيشرفتي وراي برنامه هاي مشارکتي جاري و منعکس کنندة بيشترين ميزان بلندپروازي يک طرف موافقت نامه خواهد بود» هر طرف بايد حداقل در ابتدا معين کند که چه برنامۀ مشارکتي موجب پيشرفت مي شود و باتوجه به اصل مسئوليت مشترک اما متفاوت بيشترين ميزان بلندپروازي خود را نشان دهد.
علاوه بر انتظاري که از طرف ها وجود دارد که برنامه هاي مشارکتي بلندپروازانه تري را در طول زمان برعهده خواهند گرفت ، موافقت نامۀ پاريس مقرر مي دارد که تلاش هاي تمام طرف ها نشانگر پيشرفت در اين زمينه در طول زمان خواهد بود (Paris Agreement, Art ٣).