چکیده:
بروز مشکلات کمآبی در دهههای اخیر بیشتر کشورها را به اتخاذ سیاستهای نو در ارتباط با مدیریت تقاضای آب به جای مدیریت عرضه آب سوق داده است. مطالعهی حاضر تلاش میکند به تحلیل اثرات سهمیهبندی آب آبیاری بر روی الگوی کشت و سود ناخالص در دشت قروه–دهگلان بپردازد. مدل برنامهریزی ریاضی مثبت (PMP) و رهیافت تابع تولید با کشش جانشینی ثابت (CES) به منظور تحلیل دادهها استفاده شد. دادههای مورد نیاز این پژوهش مربوط به سال زراعی 1395-1394، که از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه به روش نمونهگیری تصادفی طبقهبندی شده جمعآوری شد. سناریوهای کاهش 10 تا 40 درصدی آب در دسترس تعریف گردید. نتایج نشان داد، کاهش آب در دسترس (تحت سناریوهای 10 تا 40 درصد نسبت به سال پایه) منجر به کاهش سطح زیرکشت محصولات با نیاز آبی بالا مانند یونجه، و سیبزمینی و افزایش سطح زیرکشت محصولات با نیاز آبی پایین همانند گندم و جو و در نتیجه کاهش سطح زیرکشت کل میشود. همچنین، نتایج حکایت از این دارد، اعمال سیاست، کاهش آب در دسترس، موجب افزایش بهرهوری آب ولی در عین حال کاهش سود ناخالص میشود.
The appearance of water scarcity problems in current decades at most pf countries leads to take new policies regarding water demand management instead of water demand supply. Therefore, the current study attempted to investigate the effects of irrigation water quota on cultivation pattern and gross margin in Qorveh–Dehgolan aquifer. The positive mathematical programming (PMP) and production function with constant elasticity of substitution (CES) was used to analyze data. The necessary data was collected through a stratified random sampling and fill questionnaires for the agricultural year 2015-16. The results showed that, applying the policy of irrigation water quota (under scenarios of 10 to 40 per cent respect to base year) would lead to reduce the level of cropland of products with high water requirement such as alfa-alfa and potato crops and it would lead to increase the level of cropland of products with lower water requirement such as wheat and barley crops and thus reducing the level of cropland as a whole. And again the results showed that, application of the policy cause of increase of water productivity but decrease of gross revenue.
خلاصه ماشینی:
نتایج نشان داد، کاهش آب در دسترس (تحت سناریوهای ١٠ تا ٤٠% نسبت به سال پایه ) منجر به کاهش سطح زیرکشت محصول های با نیاز آبی بالا مانند یونجه ، و سیب زمینی و افزایش سطح زیرکشت گیاهان زراعی با نیاز آبی پایین همانند گندم و جو و در نتیجه کاهش سطح زیرکشت کل میشود.
نتایج نشان داد، اعمال سیاست های قیمت گذاری و سهمیه بندی آب آبیاری در این شهرستان منجر به کاهش سطح 1 Positive Mathematical Programing 2 State Wide Agricultural Production زیرکشت گیاهان زراعی به میزان ٩.
نتایج نشان داد، سیاست سهمیه بندی آب آبیاری منجر به کاهش سطح زیرکشت اغلب گیاهان زراعی منتخب و افزایش سطح زیرکشت گیاهان با صرفه اقتصادی بالا مانند برنج و نیاز آبی پایین مانند ذرت علوفه ای در الگوی کشت همه منطقه های مورد بررسی شده است .
جدول (٤) افزایش بهره وری اقتصادی آب آبیاری پس از اعمال سناریوهای مختلف (هزار ریال /مترمکعب ) Table 4-Increasing of economic productivity of irrigation water due to application of different scenarios (thousands RLS/m3) (به تصویر صفحه مراجعه شود) منبع : یافته های تحقیق Source: Research finding ٥- تاثیر اعمال سیاست کاهش آب در دسترس در حالت کلی منطقه مورد بررسی سطح زیرکشت محصول های گندم و جو با اعمال سناریوهای ١٠ تا ٤٠%ی کاهش آب در دسترس به دلیل نیاز آبی پایین و هزینه تولید کم در واحد سطح نسبت به دیگر گیاهان زراعی افزایش پیدا می کند.