چکیده:
ملزومات بررسی اوضاع اجتماعی هر دوره، به چند عامل بستگی دارد. اول شناخت مختصری از آن دوره و نحوۀ حکومت، عاملان حکومت و حاکمان مهم تلقی میشود، بعد از آن برای شناخت اوضاع زندگی و معیشت مردم و روند زندگی اجتماعی آنان، بایستی به نحوۀ برخورد حاکمان با مردم که نحوۀ مطلوب آن از ویژگیهای نظامهای سیاسی باثبات است و وجود آن موجبات آرامش روانی رضایتمندی و مطلوبیت زندگی مردم را فراهم میآورد و همچنین درتداوم قدرت و حیات سیاسی زمامداران نیز نقش دارد، توجه نمود. کرمان یکی از ایالات مهم ایران در ادوار مختلف تاریخی بوده است. در دورۀ قاجار با توجه به حوادثی که از ابتدای شکلگیری این حکومت بر مردم این سامان رفت، پرداختن به این دیار بیش از پیش مهم شد. با توجه به طولانی بودن حکومت قاجار و برسرکار آمدن حاکمان گوناگون در ادوار مختلف، به حکومت خاندان فرمانفرمائیان که از خاندانهای پرنفوذ در قدرت بودند، پرداختن به اوضاع اجتماعی کرمان در این دورۀ تاریخی برگزیده شد. چهار نفر از افراد این خاندان بر کرمان حکومت راندند و در این پژوهش تمرکز بر روی حکومت عبدالحسین فرمانفرما است که طی سه دورۀ مختلف تاریخی بر کرمان حکومت راند و طی حکومت او اتفاقاتی رقم خورد، کهدر این پژوهش به اختصار به آن پرداخته خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
اول شناخت مختصری از آن دوره و نحوۀ حکومت، عاملان حکومت و حاکمان مهم تلقی میشود، بعد از آن برای شناخت اوضاع زندگی و معیشت مردم و روند زندگی اجتماعی آنان، بایستی به نحوۀ برخورد حاکمان با مردم که نحوۀ مطلوب آن از ویژگیهای نظامهاي سياسي باثبات است و وجود آن موجبات آرامش رواني رضايتمندي و مطلوبيت زندگي مردم را فراهم میآورد و همچنین درتداوم قدرت و حيات سياسي زمامداران نیز نقش دارد، توجه نمود.
با وجود تمام اقدامات عمرانی که در طول دورۀ قاجار برای کاهش آلام این سامان و بهبود وضع معیشت و زندگی اجتماعی مردم انجام گرفت، باز هم کرمان آن چنان که باید سامان نگرفت و در اواخر قرن سیزدهم چنین گزارشی از اوضاع اسفناك این دیار آورده شده است: « سیاحت شهر کرمان را کردم این ایالت که در تاریخ ایران از جاهاي معروف و نامی و مدتها مقر سلاطین مستقل بوده آبادي و صنایع و ادبا و علماء و بزرگان آن مشهور بودهاند فعلاً خرابهزاري گردیده است گویا لشکر ظلم براي این ایالت خلق شده»(سیاح، 2536: 162).
عبدالحسین میرزا سه سال بعد به جای برادرش با لقب فرمانفرما - به معنای حاکمیت و قدرت مطلق یک منطقه - به عنوان والی کرمان و بلوچستان منصوب شد و دومین دورۀ حکومت او در این زمان آغاز گردید.
از جمله عواملی که باعث ایجاد این اوضاع به سامان در کرمان دورۀ حکومت عبدالحسین میرزا شد، میتوان به، وصول مالیات به شیوۀ مسالمتجویانه، اصلاح شیوۀ مالیاتگیری، توجه به رفاه و آسایش مردم با اندیشیدن راهکارهایی در جهت برقراری عدالت و امنیت اشاره نمود.