چکیده:
پس از هفتاد سال از زمان آخرین و تنها مورد تعقیب جنایت تجاوز در یک دادگاه بینالمللی کیفری، صلاحیت دیوان بینالمللی کیفری در جولای سال 2018 نسبت به جنایت تجاوز فعال شد. تبیین راهکار فعالسازی صلاحیت دیوان و به ثمر نشستن آن از زمان تدوین اساسنامه، راه پرپیچ و خمی را پیمود و دو دهه به طول انجامید. در اولین کنفرانس بازنگری سال 2010، دول متعاهد اساسنامه رم در خصوص تعریف جنایت تجاوز و عمده مسائل صلاحیتی دیوان به توافق رسیدند. علیرغم اصرار و فشار برخی اعضای دائمی شورای امنیت، اعمال صلاحیت نسبت به تجاوز توسط دیوان، منوط به تصویب و تایید قبلی شورای امنیت نشد. با این حال مطابق اصلاحیههای دو کنفرانس بازنگری، عضویت دولت بزهدیده که به سرزمین آن تجاوز شده برای اعمال صلاحیت دیوان کافی نیست؛ بلکه الزاماً باید دولت متجاوز نیز اساسنامه دیوان و اصلاحیههای آن را تصویب کرده باشد. همچنین فقط دول عضوی که اصلاحیه را تصویب نموده باشند، مشمول صلاحیت دیوان قرار میگیرند. این ساز و کار، به نظر نقض غرض از تعقیب تجاوز در دیوان بوده و چالشی برای دیوان و کسانی است که امیدوار به مسئولیت و تعقیب رهبران مرتکب توسل به زور در دیوان بودند. هدف این مقاله مطالعه تبعات اصلاحیه کنفرانس 2017 است.
خلاصه ماشینی:
با اين حال مطابق اصلاحيه هاي دو کنفرانس بازنگري، عضويت دولت بزه ديده کـه بـه سرزمين آن تجاوز شده براي اعمال صلاحيت ديـوان کـافي نيسـت ؛ بلکـه الزامـا بايـد دولـت متجـاوز نيـز اساسنامه ديوان و اصلاحيه هاي آن را تصويب کـرده باشـد.
اگر يک دولت متعاهد اساسنامه ديوان -که اصـلاحيه هاي مربـوط به تجاوز را نيز تصويب کرده است - از طرف دولت ديگر مورد تجاوز قرار گيـرد آيـا بـه اسـتناد اينکـه جنايـت تجـاوز در سـرزمين ايـن دولـت رخ داده اسـت ، ديـوان صــلاحيت رسيدگي دارد؟ آيا دولت متجاوز نيز بايد هم اساسنامه و هم اصلاحات را تصـويب کـرده باشد؟ براي پاسخ به اين سوالات ، مباحث با بررسي تعريـف جنايـت تجـاوز و فعال سـازي صلاحيت ديوان ادامه مييابد.
بر اساس اين ديدگاه اگر جرم تجاوز در سـرزمين يک دولت عضـوي کـه اصـلاحيه کامپـالا را تصـويب کـرده اسـت ، توسـط اتبـاع دولـت عضوي که اصلاحيه مزبور را تصويب نکرده است ارتکاب يابـد، ديـوان ميتوانـد اعمـال صلاحيت کند؛ مگر اينکه دولت اخير بـا صـدور اعلاميـه اي بـر طبـق بنـد ٤ مـاده ١٥ دوم صلاحيت ديوان را نفي کرده باشد.
- Akande, Dapo, (2010) “What Exactly Was Agreed in Kampala on the Crime of Aggression?”, EQ: Equality of Arms Review, A Publication of the International Bar Association’s ICC Monitoring and Outreach Program, Volume 2, Issue 2, November 2010, available at: ibanet.
- Akande, Dapo, (2010) “What Exactly Was Agreed in Kampala on the Crime of Aggression?”, EQ: Equality of Arms Review, A Publication of the International Bar Association’s ICC Monitoring and Outreach Program, Volume 2, Issue 2, November 2010, available at: ibanet.