چکیده:
وجود مؤلفههایی چون حاکمیت، قانونمندی، بوروکراسی، شهروندی، مالیات ستانی، ملیسازی، اقتدار و مشروعیت، استفاده از قدرت غیر شخصی، قلمرو سرزمینی معین و کنترل انحصاری ابزارهای خشونت، از جمله مشخصهی دولتهای مدرن است که در آراء و اندیشههای سیاسی ابن خلدون به تناوب قابل مشاهده است. موضوع نوشتار حاضر واکاوی شاخصهای دولت مدرن در اندیشهی سیاسی ابن خلدون است و نگارندگان میکوشند با بیان شاخصهای دولت مدرن به بررسی و تحلیل آن در مکتوبات وی بپردازند. نتیجهی حاصل اینکه نظریات وی در باب هر شاخص دولت مدرن، به گونهای بیان شده که میتوان برخی از آنها را منطبق با شاخصههای یاد شده دانست و از سوی دیگر، گاهی آنچنان از صورت مسئله دور شده است که نظریات وی هیچ تطابقی با آنها ندارد.
The existence of elements such as sovereignty, legality, bureaucracy, citizenship, taxation, nationalization, authority and legitimacy, the use of impersonal power, the specific territoriality, and the (monopoly) control over the means of violence are among the defining characteristics of modern states, which are also alternately visible in the political ideas of Ibn Khaldun. The present paper attempts to discuss the characteristics of the modern state system in the political thought of Ibn Khaldun while the authors will try to analyze these characteristics in detail through his writings. As a result, Ibn Khaldun’s ideas about each characteristic of the modern state have been explained in a way that some of which can be found to be consistent with the aforesaid characteristics, and on the other hand, his ideas have been also found to be sometimes far different from them.
خلاصه ماشینی:
شاخص هاي دولت مدرن در انديشه ي سياسي ابن خلدون ١ محمدرضا مجتهدي ٢ فايقه چلبي ٣ فرزاد جنگجوي (خراطا)٤ چکيده وجود مؤلفه هايي چون حاکميت ، قانون مندي ، بوروکراســي ، شــهروندي ، ماليات ســتاني ، ملي ســازي ، اقتدار و مشروعيت ، اســتفاده از قدرت غير شخصي ، قلمرو ســرزميني معين و کنترل انحصاري ابزارهاي خشــونت ، از جمله مشخصه ي دولت هاي مدرن اســت که در آراء و انديشه هاي سياسي ابن خلدون به تناوب قابل مشاهده است .
بنابراين مهم ترين شاخص هاي دولت مدرن بر اساس رويکردهاي نظري دانشمندان حوزه ي علوم سياسي و اجتماعي عبارت است از: حاکميت ، قانون مندي ، بوروکراســي ، شهروندمداري ، ماليات ستاني ، ملي سازي ، اقتدار و مشروعيت ، استفاده از قدرت غير شــخصي ، قلمرو سرزميني معين و کنترل انحصاري ابزارهاي خشونت (دفتر مطالعات بنيادين حکومتي ، ١٣٩٥: ١٩-١٦).
دولت مدرن به مفهوم اعم که در اين نوشــتار مورد نظر اســت ، در درون يک کليت ديگر به نام دولت - کشــور نشــو و نما يافته است ؛ لذا بســياري از شاخصه هاي دولت مدرن مطابق با نظريه ي لئون دوگي در خصوص فرمانبران ، با حوزه ي دولت - کشــور ارتباط مســتقيم دارد و در اين راستا مسائلي چون حاکميت ، قدرت ، مشروعيت و قانون اساسي گرايي مطرح مي شود که در ذيل به آن ها مي پردازيم .