چکیده:
اعمال نفوذ یا به تعبیر امروزی پارتی بازی یکی از مظاهر فساد اداری می باشد که قدمتی به درازای جامعه بشری داشته و رابطه مستقیم با توسعه نظام سیاسی و اقتصادی جوامع دارد. اهمیت این موضوع به حدی است که پیدایش آن باعث اخلال در نظام سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و قضایی یک کشور می گردد. در یک نظام اداری و قضایی فاسد، کارکنان و مدیران و قضات آن با اعمال نفوذ برخلاف حقّ از موقعیت انحصاری خود در ارائه خدمات بهره گرفته و با سوء استفاده از موقعیت خود به تجارت پرداخته که این اقدام باعث لطمه به نظام سیاسی، اجتماعی و قضایی و کند شدن روند توسعه کشور و عدم رشد رقابت سالم و عدالت اجتماعی در جامعه می گردد. این پژوهش با به کارگیری شیوه اسنادی و بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تبیین حرمت این موضوع و تاثیر این عمل نامشروع در جامعه از بعد اداری، اقتصادی، اجتماعی و قضائی با استناد به کتاب، سنت، برخی فتاوای فقهای معاصر شیعه و سنی و عقل تدوین شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که دریافت هرگونه وجه از طریق اعمال نفوذ بر خلاف حق و مقررات قانونی، از دیدگاه مشهور فقها اکل مال به باطل بوده و از مصادیق سحت محسوب می گردد. لذا می بایستی با فرهنگ سازی در جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر به سلامت نظام اداری جامعه و توسعه روز افزون کشور همت گمارد.
خلاصه ماشینی:
آیت الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه کلمه ی "غِل ّ" (آیه ٤٣ سوره اعراف ) را چنین معنی می کند: که «نفوذ مخفیانه چیزی است و به همین جهت به حسد و کینه و دشمنی که به طرز مرموزی در جان انسان نفوذ می کند غِلّ گفته می شود و اگر به رشوه نیز "غُلول " می گویند به این مناسبت است که نفوذ مخفیانه برای انجام خیانتی می باشد.
(قرشی بنایی، ١٤١٢، ج ٣، ص ٢٣٧) با توجّه به بحث هایی که در این خصوص صورت گرفته است بنا به دلایلی که هرکدام ذکر خواهد شد اعمال نفوذ بر خلاف حقّ و مقرّرات قانونی از نظر فقهی بررّسی خواهد شد لذا بر این مبنا از جمله دلایل اجتهادی، کتاب ، سّنت می باشد و آن گاه فتاوای فقهای معاصر و دلیل عقلی در این خصوص نیز مورد بررسی قرار خواهند گرفت .
(محقّق داماد، ١٣٩٣، ص ٨) امّا حکم شرعی اعمال نفوذ بر خلاف حقّ و مقرّرات قانونی که از جمله ی اکل مال به باطل می باشد، با امعان نظر از متن آیه ی ١٨٨ سوره ی بقره ، حکم اوّلیه و مستقیم در این آیه حکم تکلیفی یعنی حرمت بالذّات عمل اکل مال به باطل است ، چرا که ظهور نهی صریح کاملاً بر این نکته دلالت دارد هم چنان که در آیه ی مربوط صریحاً بر ارتشاء تطبیق داده شده است و ترکیب اکل مال به باطل در قرآن مجید بر محرّمات کبیره اطلاق گردیده است .