چکیده:
در حقوق مسئولیت مدنی ءنظامهای حقوقی حاکم بر جهان و عمدتا سه نظام پیشرو اسلام کامن لا" و نوشته علاوه بر توجه به
نظریه های متعدد مرسوم در مسئولیت اشخاص » توجه ویژه ای به جبران خسارت زیاندیدگان بیگناه داشته اند در این میان
تئوری مسئولیت شخص ثالث ناشی از فعل غیر در در نظام حقوق اسلام در قالب مواردی مثل نهاد حقوقی غصب یا بیت
المال و همچنین نظام عاقله و در نظام حقوقی نوشته مثل مورد مسئولیت مدنی کارفرما نسبت به خحسارت وارده از سوی
کارگر و نیز تئوری مسئولیت جبران خسارت نیابتی در نظام حقوقی کامن لا" در قالب مسئولیت مدنی صاحب اتومپیل نسبت
خسارات وارده از سوی راننده و یا صاحب مال نسبت به اعمال امین یکی از این موارد از توجه نظامهاست که مسئولیت
جبران خسارت نیابتی ریشه در نظام کامن لا و مسئولیت ناشی از فعل غیر ریشه در نظام حقوق نوشته دارد که مبنای
مسئولیت در نظام نوشته ناشی از انتساب تقصیر به شخص ثالث مسئول و در نظام کامن لا ناشی از فرض نیابت و قائم مقامی
میباشد .هرچند در دهه های اخیر سیستمهای حقوق نوشته نیز بنوعی به عناصر مسئولیت نیابتی توجه داشته اند ولی با
ملاحظه سیستم حقوقی اسلام شاهد بهرمندی از قواعد هر دو تئوری در نهادهای متعدد حقوقی میباشیم .
خلاصه ماشینی:
11 مقدمه در حقوق مسئولیت مدنی هرکس مسئول جبران زیانی است که زیان و ضرر زیاندیده منتسب به خود وی باشد و قرار نیست شخص ثالثی مسئول زیان منتسب به دیگری باشد ،ولی موارد متعددی در نظامهای حقوقی، اشخاص ثالث مسئول پرداخت خسارت وارده بر زیاندیدگان بیگناه میگردند ، شخص ثالث در مواردی میتواند خود دولت باشد که از باب توجه به ضرورت جبران خسارت زیاندیده و توزیع ضرر بین اکثر و ایجاد مشارکت جامعه در جبران ضرر جبران نشده صورت میگیرد و یا از سوی موسساتی مثل صندوق تامین خسارتهای بدنی مشمول ماده ١٠ بیمه شخص ثالث اتومبیل در موارد پیش بینی شده در آن ماده و یا قانون مجازات اسلامی برای پرداخت مابه التفاوت دیه زن در حد دیه مرد میباشد و یا سرپرستان افراد صغیر و محجور در ماده ٧ قانون مسئولیت مدنی ، برای افزایش حس مسئولیت سرپرستان در سرپرستی و نظارت بهتر بر عملکرد آنان انجام میگیرد و یا در قالب تحمیل مسئولیت بر کارفرمایان در قبال زیانهای وارده ناشی از عملکرد کارگران بشرح ماده ١٢ قانون مسئولیت مدنی انجام میشود ، بصورتی که اینک بجای کارفرما تئوری کلی مسئولیت متبوع در قبال ضرر و زیان وارده از سوی تابع مطرح گردیده است و نیز برخی مواقع خویشاوندان در قبال اعمال خویشاوند مسئولیت پیدا میکنند مثل نظام عاقله در حقوق اسلام ، که مسئولیت پرداخت خسارت ناشی از فعل دیگری در موارد مذکور در نظام کامن لا و نظام ما تحت عنوان مسئولیت جبران خسارت نیابتی مطرح است ، و تفاوت موارد مسئولیت ناشی از فعل دیگری در این دو نظام و نیز بررسی مبنایی آندو مد نظر نگارنده خواهد بود .