چکیده:
حفاظت از تأسیسات حاوی نیروهای خطرناک در مخاصمات مسلحانه در برابر اقدامات تلافیجویانه از جمله چالشهای دهههای اخیر محسوب میشود. از آنجا که تخریب کلی یا جزئی این تأسیسات میتواند موجب رها شدن نیروهای خطرناک و ورود لطمات جبرانناپذیر به جمعیت غیرنظامی و اموال غیرنظامیان شود، لزوم ایجاد قواعد مقرراتی و عرفی بینالمللی بهمنظور حمایت از تأسیسات مذکور در برابر اقدامات تلافیجویانه ضروری بهنظر میرسد. بند 4 مادۀ 56 پروتکل اول الحاقی1977 به کنوانسیونهای 1949 ژنو و قواعد 8. 6 و 9. 1006 مجموعه قواعد کاربردی حقوق مخاصمات مسلحانۀ 1999 صلیب سرخ، بدون هیچ شرطی اتخاذ اقدامات تلافیجویانه علیه کارگاهها و تأسیسات حاوی نیروهای خطرناک را منع کردهاند، ولی کماکان در مخاصمات مسلحانه شاهد این اقدامات هستیم. مادۀ «ج» (3) 85 پروتکل اول الحاقی حمله به کارگاهها و تأسیسات حاوی نیروهای خطرناک را در شرایطی بهعنوان نقض جدی محکوم و در حکم جنایت جنگی تلقی کرده است. در این نوشتار سعی شده است حمله به تأسیسات حاوی نیروهای خطرناک در قالب نهاد اقدامات تلافیجویانه تحلیل و ارزیابی شود.
Protecting installations containing dangerous forces in armed conflicts against reprisals is one of the challenges of recent decades. Since the destruction of the whole or a part of these installations could result in the release of dangerous forces and causing irreparable damage to civilians and civilian property, it seems necessary to establish customary and contracting international rules to protect them against reprisals. Article 56 (4) of the First Additional Protocol of 1977 to the Geneva Conventions of 1949, and rules 6.8 and 1006.9 of the Red Cross model manual on the law of armed conflicts for armed forces of 1999, without any conditions, prohibit reprisals against workshops and installations containing dangerous forces, but these actions in armed conflicts are still observed. Article 85(3)(c) of the First Additional Protocol of 1977 in certain circumstances condemns the attack on works and installations containing dangerous forces as a serious violation and considers it a war crime. In this article, attempts have been made to analyze and evaluate the attacks on works and installations containing dangerous forces in the framework of the reprisal system.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که مخاصمات همواره در سراسر جهان و بـه ويـژه در منطقـۀ حسـاس و اسـتراتژيک خاورميانه در جريان است و تأسيسات حاوي نيروهاي خطرناک مانند سدها و نيروگـاه هـا اغلـب در مجاورت مناطق مسکوني و محل تجمع و تمرکز غيرنظاميان و اموال غيرنظامي واقع شده اند، لزوم بررسي ديدگاه حقوق بين الملل بشردوستانه به تأسيسات مذکور در برابر اعمال خصمانه در قالب اقدامات تلافيجويانه در اثناي مخاصمات مسـلحانه اعـم از بـين المللـي و غيـربين المللـي ضروري به نظر مي رسد.
منع حمله به تأسيسات حاوي نيروهاي خطرناک اگرچه پروتکل دوم ، از اموال غيرنظامي در مخاصمات مسلحانۀ غيـر بـين المللـي حمايـت کلـي به عمل نميآورد، مادة ١٥ اين سند در حمايت از کارگاه ها و تأسيسات حاوي نيروهاي خطرناک اشعار مي دارد که تأسيسات مذکور از جمله سدها، آب بندها و نيروگاه هاي هسـته اي مولـد بـرق حتي اگر اهداف نظامي باشند، نبايد هدف حمله قرار گيرند، چنانچه اين حملات بـه آزاد شـدن نيروهاي خطرناک و در نتيجه ورود لطمات شديد به جمعيت غيرنظامي منجر شـود، ممنوعيـت حملۀ مصرح در اين ماده ، به طور غيرمستقيم ممنوعيت تلافيجويي را نيز ميتواند در برگيرد.
کنوانسيون هاي چهارگانۀ ١٩٤٩ ژنو و پروتکـل اول الحـاقي ١٩٧٧ بـه معاهدات مذکور، مهم ترين اسناد قراردادي بـين المللـي موجـود در زمينـۀ ممنوعيـت اقـدامات تلافيجويانه اند که اتخاذ اين اقدامات عليه افراد و اموال غيرنظامي از جمله کارگاه ها و تأسيسات حاوي نيروهاي خطرناک را ممنوع ميکند.