چکیده:
بخشی از اوصافی که خداوند درباره مؤمنان در قرآن بیان داشته، ناظر به محبّت و ولایت است و به طور صریح بیان میکند که ایمان به خدا با محبّت به دشمن خدا قابل جمع نیست. در آیات متعددی مؤمنان از دوستی با اهل کتاب، مشرکان و کفّار نهی شدهاند. در این نوشتار پس از تبیین ارتباط ایمان و محبّت به خدا، چرایی تعارض آنها با محبّت غیرمؤمنان از منظر نفسشناسی ملاصدرا تبیین میگردد. ملاصدرا در برخی آثار خود به ایمان و آثار آن پرداخته و در مواضعی دیگر مباحث هستیشناختی محبّت را به میان آورده است. در این پژوهش با کمک تبیین نقش قلب به عنوان مرتبهای از وجود انسان که محل شناخت، ایمان و محبّت است، نحوه تأثیر و تأثّر ایمان و محبّت از یکدیگر را برای تبیین چرایی بایستههای محبت در قرآن بررسی میکنیم. از آنجا که نفس انسان امری مجرد و بسیط است، موطن امیال او از شناختهای او منقطع نیست. محبّتها و امیال انسان شناختهای او را تحت تأثیر قرارمیدهد، تا آنجا که میتواند چشم بصیر مؤمن را از ادراک حقیقت ناتوان کرده، او را به کفر بکشاند
تشیر بعض الاوصاف التی اعطاها الله عز وجل عن المومنین فی القران الکریم الی المحبه والولایه، وتنص صراحه علی انه لا یمکن الجمع بین الایمان بالله ومحبه عدو الله. فی عده ایات، ینهی المومنون من ان یکونوا اصدقاء لاهل الکتاب والمشرکین والکفار. فی هذا المقال، وبعد شرح العلاقه بین الایمان ومحبه الله، یتم شرح سبب تناقضهما مع حب غیر المومنین من وجهه نظر الملا صدرا النفسیه. تناول الملا صدرا فی بعض اعماله الایمان واثاره، وفی مواقف اخری اثار قضایا الحب الوجودیه. فی هذه الدراسه، وبمساعده شرح دور القلب کمرتبه من مراتب الوجود الانسانی التی هی مکان المعرفه والایمان والمحبه، ندرس تاثیر الایمان والمحبه من بعضنا البعض لشرح سبب ضرورات الحب فی القران الکریم. بما ان الروح البشریه هی شیء مجرد وبسیط، فان موطن رغباتها لا ینفصل عن ادراکها. حیث ان محبته ورغباته الانسانیه توثر علیه لدرجه انه یجعل عین المومن الثاقبه عاجزه عن ادراک الحق وتودی به الی الکفر.
Some of the descriptions that God has given about the believers in the Qur'an refer to love and guardianship and explicitly state that faith in God cannot be along with love for the enemy of God. In several verses, believers are forbidden to be friends with the People of the Book, polytheists and infidels. In this article, after explaining the relationship between faith and love for God, the reason for their conflict with the love of non-believers is explained from the psychological point of view of Mulla Sadra. In some of his works, Mulla Sadra has dealt with faith and its effects, and in other positions, he has raised the ontological issues of love. In this study, with the help of explaining the role of the heart as a level of human existence that is the place of knowledge, faith and love, we examine the effect of faith and love from and on each other to explain the why of the necessities of love in the Qur'an. Since the human soul is an immaterial and simple thing, the place of its desires is not disconnected from its cognitions. His loves and humanistic desires affect his knowledge so much that it can make the believer's insightful eye incapable of comprehending the truth and lead him to disbelief.
خلاصه ماشینی:
تبيين چرايي بايسته هاي محبت در قرآن بر اساس نفس شناسي ملاصدرا تاريخ دريافت : ٩٩/٣/٢٦ تاريخ تأييد: ٩٩/٨/١٩ حسن معلمي * * سميه سادات ملاباشي ** * بخشي از اوصافي که خداوند درباره مؤمنان در قرآن بيان داشته ، ناظر به محبـت و ولايت است و به طور صريح بيان ميکند که ايمان به خدا با محبت به دشـمن خدا قابل جمع نيست .
بدين منظور ابتدا به طور خلاصه به بيـان ديـدگاه ملاصـدرا دربـاره ايمـان و محبت ميپردازيم ، سپس به قلب به عنوان مرتبه اي از وجود انسان که محل ايمان و محبت است ، پرداخته ميشود، سپس بايسته هاي محبت در قرآن ذکر ميشود و در ادامه بر اساس نفس شناسي ملاصدرا به تبيين چرايي اين بايسته ها ميپردازيم .
ج ) محبت خواه به حق باشد يا به باطل ، به دليل لوازم محبت از جمله انس به محبوب بر ذائقه باطني انسان اثرگذار است ؛ از اين رو گاه امري که موجب لـذت فراوان معنوي مـيشـود، حاضـر اسـت ؛ ولـي انسـان بـه دليـل غفلـت از آن يـا 102 تبيين چرايي بايسته هاي محبت در قرآن بر اساس نفس شناسي ملاصدرا مشغول بودن به غير آن احساس لذت نميکنـد،؛ مثـل متفکـري کـه از صـداهاي خوش اطرافش غافل ميشود يا آفتي مثل بيمار مزاجش را تغيير داده و طبعي کـه بايد از آن امر لذت ببرد، از حال اوليه اش خارج شده و درنتيجه لـذت و زيبـايي آن را احساس نميکند.
108 تبيين چرايي بايسته هاي محبت در قرآن بر اساس نفس شناسي ملاصدرا / سال دوازدهم ، پاييز ١٣٩٩، شماره مسلسل ٤٥ 109 منابع جوادي آملي، عبدالله (١٣٨١)، صورت و سيرت انسان در قرآن ، غلامعلي امين دين ، قـم : مرکـز نشر اسراء، چ ٢.