چکیده:
زندقه، از جمله باورهای رایج در عربستان جاهلی بود که حضور آنان را در جزیرهالعرب میتوان در نتیجه تعاملات فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی با مناطق تحت نفوذ ایران در عراق و مخصوصاً حیره دانست. یکی از گروههای آنان با عنوان زنادقه قریش متشکّل از بزرگان و ثروتمندان مکّه بود. نگاهی عمیق در اعتقادات عرب جاهلی نشان میدهد زندقه، در دو معنی انکار صانع و معاد و دوام دهر(تعطیل و معطّله) و هم در معنی ثنویت و دوگانهپرستی(مانویت) در میان اعراب رواج داشته است. این عقیده در ابتدا در میان تُجّار و ثروتمندانی که بیش از سایرین به مناطق تحت نفوذ ایران سفر میکردند، راه یافت و سپس در میان سایر مردم نیز رواج یافت.
Zandaqa was one of the common beliefs in pre-Islamic Arabia whose presence in Arabia can be attributed by cultural, social, and economic interactions with Iranian-influenced areas in Iraq, especially Hirra. One of their groups, called the Zanadaqe Quraysh, consisted of the nobles and the rich of Mecca .A deep look at the beliefs of the pre-Islamic Arabs shows that Zandeh in the two meanings of denying the Creator and the resurrection and the permanence of Dahr and also in the meaning of duality and Manichaeism was prevalent among the Arabs This belief was initially among the merchants and the rich who More than others, they traveled to areas under Iranian influence Then it spread among other people. Extensive Manichaean propaganda, Arab political tendencies to defeat and protest against the Prophet, Numerous verses of the Qur'an in condemning them and… There are all reasons to prove the prevalence and pervasiveness of this belief among the ignorant Arabs
خلاصه ماشینی:
مسائلي مانند: چگونگي ورود اين عقيده به جزيره العرب و پاسخ به اين پرسش ها: که آيا اعراب ، قبل از اسلام با زندقه آشنا بودند يا بعد از اسلام و در اثر اختلاط با ملل ديگر خصوصا ايرانيان با زندقه آشنا شدند؟ علت گرايش اعراب به اين عقايد چه بود؟ بررسي ماهيت عقايد زنادقه جاهلي و طرح اين سوال که آيا زندقه رايج در ميان عرب جاهلي چيزي غير از شرک بود؟ تأثير افکار آنها در جامعه آن روزگار چگونه بود؟ از جمله مسائلي است که سعي شده به آن پرداخته شود.
(ابن حبيب ، المنمق في اخبار قريش ، ص ٤٨٧، همو، المحبر، ص ١٦١) اما تمامي اين منابع تنها به اشاره اي گذرا به وجود زندقه در ميان عرب جاهلي بسنده کرده اند و درباره اعتقادات آنها و علت مشهور شدن آنها به زندقه و تأثير افکار و عقايد آنها بر باورهاي جامعه کوچکترين توضيحي نداده اند.
بلاشر، خاورشناس فرانسوي، معتقد است آنچه پيش از اسلام با عنوان حنفيت در ميان عرب جاهلي رواج داشت ، چيزي جز عقايد و تعاليم مانوي نبود(آذرنوش ، راه هاي نفوذ فارسي در فرهنگ و زبان عرب جاهلي، ص ١٧٧)که اين گفته با نظر مسلمانان درباره حنفيت مغايرت دارد.
شايد بتوان گفت از آنجا که افراد ذکر شده با عنوان زنادقه قريش از ثروتمندان و تجار بزرگ مکه بودند و چون بيش از سايرين به حيره و نواحي حکومت ايران رفت و آمد داشتند، بيشتر تحت تأثير عقايد حيريان و ايرانيان قرار داشتند.