چکیده:
«وعد» از واژگان پرکاربرد قرآن کریم است که در لغت، به معنی عهد و در اصطلاح عبارت است از تعهد به انجام امری، خواه آن امر خیر باشد یا شرّ؛ و اختصاص پیدا کردن به یکی از آنها، به واسطه ی قرینه معین می شود. بررسی دقیق این واژه و مفاهیم آن می تواند زمینه ی فهم بهر مضامین و آموز ههای قرآنی را فراهم
سازد. این پژوهش با روش معناشناسی، به تبیین معنای واژه ی «وعد» در قرآن پرداخته، سپس مفاهیم تربیتی مترتب بر آن را بررسی کرده است. بر اساس یافته های پژوهش که با تحلیل کاربردها و استخراج مفاهیم واژگان انجام گرفته است، مشخص گردید که مولفه های معنایی واژهی وعد، بر حسب وجوه اشراک، به دو دسته تقسیم میشود: دستهی اول از مولفههای معنایی «وعد»، مربوط به وعد ه یا وعدههای خداوند است که در آیات متعددی، وعده یا وعدههایی به خداوند نسبت داده است و این دسته، خود در دو طیف) مصداق (قابل تقسی مبندی است: الف. مقصود از وعدهی الهی، دلالت زبانی و قولی است که به عنوان وعد های از جانب خداوند تصری حشده است؛ ب. مقصود از وعدهی الهی، سنّتها و
قوانینی است که به عنوان امور تکوینی الهی، در نظام هستی جریان دارد. دسته ی دوم از مولفه های معنایی «وعد»، مربوط به وعد ه یا وعده های انسان است که به صورت دلالت زبانی و قولی است و در بعضی از آیات، به برخی از انسا نها نسبت داد هشده است؛ همچنین آشکار شد که وعدههای الهی به لحاظ تربیتی، مفاهیم گوناگونی در بردارد و در یک دستهبندی میتوان مفاهیم تربیتی مترتب بر آن را در دو حوزه برشمرد و موثر دانست: الف. حوزهی شناخت؛ مانند خداشناسی، انسانشناسی و هست یشناسی؛ ب. حوزهی عمل؛ مانند افزایش ایان و ترغیب و تشویق.
خلاصه ماشینی:
بر اساس یافتههای پژوهش که با تحلیل کاربردها و استخراج مفاهیم واژگان انجامگرفته است، مشخص گردید که مؤلفههای معنایی واژهی وعد، بر حسب وجوه اشتراک، به دو دسته تقسیم میشود: دستهی اول از مؤلفههای معنایی «وعد»، مربوط به وعده یا وعدههای خداوند است که در آیات متعددی، وعده یا وعدههایی به خداوند نسبت داده است و این دسته، خود در دو طیف (مصداق) قابل تقسیمبندی است: الف.
ج. همنشینی «وعد الله» با «صبر» «صبر» از واژگان همنشین واژهی «وعد» در قرآن است و با توجه به کاربرد دو واژهی «وعد» و «صبر» روشن میشود که صبر یکی از مؤلفههای تحقق وعده است، همانطور که پیامبر اکرم (ص) را خطاب قرار میدهد که در برابر ناملایمات، صبر پیشه کند؛ زیرا وعدهی یاری خداوند حق است و میفرماید: «فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لا يُوقِنُون» (روم: 60)؛ همچنین نزدیک به همین مضمون، در آیهی دیگر آمده است و میفرماید: «فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ ...
«وعد الله» یکی از ترکیبهای واژهی وعد در قرآن است که با واژگانی همچون ایمان و عمل صالح، صبر و تقوا، رابطهی همنشینی دارد و بر اساس این رابطه و در نظر داشتن اصل معنایی واژگان ایمان و عمل صالح، صبر و تقوا، واژهی وعد با باورها و اعتقادات، اعمال و کُنشهای رفتاری انسان، در یک حوزهی معنایی قرار میگیرد.