چکیده:
دورهی قاجار نقطهی عطف تحولات مهم در تاریخ معاصرایران محسوب میشود. وجود مشکلاتی نظیر: نظام حاکم بر کشور، اختلافهای سیاسی، فشارهای خارجی و... از طرف دیگرآشنایی روشنفکران با تمدن غرب باعث بروز تحولات و زمینههای انقلاب مشروطه شد. در این دوران فرهنگ و آداب و رسوم مردمان تحت تاثیر اندیشههای بزرگان و رجال کشور بخصوص کسانی که به غرب سفر کرده و یا در غرب مشغول تحصیل بودند قرار گرفت و سبب تلاقی و یا به اصطلاح جدال بین سنت و مدرنیته شد. تمامی این عوامل سبب بروز تحولات چشمگیری در نظام اجتماعی ایران گردید؛ و در نهایت این تحولات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حاکم بر فضای جامعه سبب بروز افکار تجدد گرایانه و غربگرایانه شد. چشمگیرترین و شاید واضحترین نمود آن در زمینهی پوشش بود که تغییرات چشمگیری داشت و به طور کلی نوع پوشش به سمت الگوهای غربی و اروپایی کشیده شد؛ در این پژوهش با استفاده از اسناد و مدارک موجود و بر اساس الگوی توصیفی-تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که سرآغاز این تغییرات از چه زمانی میباشد. پژوهشگران پیشین بر این باورند که نقطه شروع این تغییرات سفرهای ناصرالدین شاه به فرنگ میباشد که این ادعا در جای خود درست و از عوامل تاثیر گذار میباشد؛ زیرا از آن زمان لباس زنان و مردان درباری تغییر یافت. اما برای ریشه یابی این تغییرات باید کمی به عقب بازگشت و به اصلاحات عباس میرزا توجه کرد. یافتههای این پژوهش به این صورت است که اولین شخصی که بطور جدی و رسمی برای تغییر نوع پوشش در ایران تلاش کرد عباس میرزا بود که این کار را نخست با لباس مردان و در پوشش رخت نظامی آغاز کرد و کم کم سراسر زندگی مردم تحت تاثیر آن قرار گرفت.
خلاصه ماشینی:
یافتههای این پژوهش به این صورت است که اولین شخصی که بطور جدی و رسمی برای تغییر نوع پوشش در ایران تلاش کرد عباس میرزا بود که این کار را نخست با لباس مردان و در پوشش رخت نظامی آغاز کرد و کم کم سراسر زندگی مردم تحت تأثیر آن قرار گرفت.
به طور جدی اولین کسی که باعث نفوذ جریان روشنفکری و غربگرایی در ایران شد عباس میرزا است؛ او بشدت تحت تأثیر اروپا قرار گرفته بود و میپنداشت برای پیشرفت ایران نیز باید از اروپا تقلید کرد و او این تقلید را از لباس مردان خصوصاً طبقهی نظامی آغاز کرد و رواج داد.
نویسندهی کتاب بیست سال در ایران مینویسد: «در زمان ناصرالدین شاه ما شاهد بودیم که تمام قشرهای ایران از تاجر گرفته تا صتعتگر و دکاندار دربارهی طرحهای بهبود اجتماعی و مسائل عمومی بحث و گفتگو میکردند که هرچند کودکانه بود اما مشخص میشد در تفکر و شعور ایشان افق تازه ای پدیدار گشته و آن ها در طلوع و روشنایی تاریخ سیاسی خود قرار گرفتهاند هم چنین باید گفت که ایرانی ها برخلاف سایر ملل شرقی مایل به تغییر هستند و طریقهی خود را بزودی کنار میزنند و بواسطه ی این حالت در ایران مصنوعات و اشیاء زیادی ساخته شده و بزودی منسوخ گشته است و امتعه ی جدید جایگزین آنها میشود و ایرانی ها با کمال سرعت امتعه ی زیبای خود را ترک نموده و امتعه ی فرنگ را قبول میکنند.