چکیده:
در حمل و نقل بینالمللی بار، کالا به واسطه عبور از مرزهای کشورها موضوع کنترل و تشریفات گمرکی قرار میگیرد. تکلیف اصلی انجام تشریفات گمرکی بر دوش خود صاحب بار قرار دارد. لیکن قوانین گمرکی در بیشتر کشورها، متصدیان حمل بین المللی را ملزم ساختهاند تا به محض ورود به قلمرو گمرکی، بدوا کالا را اظهار اجمالی نموده به طوری که تا پیش از آن تخلیه بار میسر نمیباشد. هدف از نگارش این مقاله روشن ساختن مبنا، شرایط و آثار «اظهار اجمالی کالا» از سوی متصدی حمل است که تاکنون در ادبیات حقوقی ایران به آن توجه نشده است. با بررسی شرایط و ضمانت اجرای قانونیِ اظهار اجمالی از سوی متصدی حمل، ابتنای این تعهد بر اسناد حمل مربوطه (بارنامه یا راهنامه) مشخص گردید و ثابت شد که توصیفات فرستنده بار در چنین اسنادی مبنا و تعیین کننده میزان مسئولیت متصدی حمل در مقابل مراجع گمرکی قرار میگیرد. نوآوری این مقاله در آن است که یک قاعده حقوق گمرکی را از زاویه حقوق حمل و نقل و با اتکا به قواعد آن مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.
The goods shall be subject to customs formalities while crossing national borders in international transportation. The main duty to meet the above formalities lies against the cargo owner which, in deed, is assignable to an agent _ who might be the carrier. However, the carrier itself is obliged to submit a summary declaration of the total cargo before the customs authorities prior to the cargo unloading. The summary declaration is submitted based on the transport documents so that the governing rules could only be construed in line with the transportation law. The legal basis of summary declaration, the exemption from this duty, the carrier who shall declare, the legal nature of manifest and the remedy of non- compliant declaration are some of the issues that are dealt with in this article. This article is distinct in this respect that it has analyzed a customs legal rule from the perspective of transport law.
خلاصه ماشینی:
حال اين سوال مطرح ميشودکه باتوجه به اينکه تعهداصلياظهارگمرکيکالابرعهـده صاحب آن است ومتصديحمل به موجب قراردادبافرستنده ؛تنهـاوظيفـه حمـل کـالارابـه مقصدتعيين شده برعهده گرفته است ،مبنايالزام اوبه اظهاراجماليکـالادرمقابـل گمـرک چيست ؟ازسويديگر،باتوجه به اينکه اظهاراجماليکالاازسويمتصديحمل بـه پشـتوانه اسنادحمل صورت ميگيرد(که باتوجه به قواعدحقوق حمل ونقل ازسويفرسـتنده تنظـيم ميشود)چگونه ميتوان برايمتصديحمل درصورت اظهارخلاف واقع مسئوليت قائل شـد وآيابه همين دليل است که قانونگذارامکان اصـلاح اظهارنامـه اجمـاليرادرمـوارديبـراي متصديحمل به رسميت شناخته است ؟درحقيقت ،مسـئله ايـن اسـت کـه مسـئوليت متصـدي حمل دراظهاراجماليکالاتاکجاپيش مي رود؟آياصرفامحدودبـه منـدرجات بارنامـه هـاي صادره است ياآنکه مسئوليتيفراترازآنهابـردوش داردوبايـدخـودبـه کنکـاش وجسـتجو براياحرازحقيقت بپردازد؛همانطورکه برايسلب مسئوليت خوددررابطه قرارداديحمل و نقل به درج رزرودربارنامه مبـادرت مـيورزد؟اينجـااسـت کـه بايـدبـه تاثيرپـذيريحقـوق ١.
لذابايدديدماهيت حقوقيمانيفست چيست وچه خصوصيتيداردکه ازنظرمراجع گمرکـي قابليت جانشينياظهارنامه اجماليبه عنوان يک سنداداريراداراست ؟همچنين ،به اين سـوال نيزپاسخ داده ميشودکه درميان متصديان حمل متعددکه درعمليات انعقادواجرايقرارداد حمل دخالت دارند(متصديحمل قراردادي،متصديحمل عمليومتصديمتوالي)تکليـف اظهاراجماليکالابرعهده چه کسياست ؟متصديحمل قراردادييامتصديکه کـالارابـه هنگام ورودبه قلمروگمرکيحمل کرده وآن رابه مرجع تحويل گيرنده درگمـرکتسـليم ميکند؟اين تعهدمتصديحمل اگرچه درقلمروحقوق گمرکيبه عنوان شاخه ايازحقـوق عموميمطرح است امادراين نوشتاراززاويه حقوق حمل ونقل مـوردتجزيـه وتحليـل قـرار گرفته است .
ايـن معافيـت کـه درتبصـره ماده ٩٨آيين نامه اجراييقانون امورگمرکينيزمـوردتصـريح قـرارگرفتـه اسـت (کـه بـراسـاس آن «کالايتحت پوشش کارنه تيربدون نيازبه تسليم اظهارنامه وسـپردن تضـمين ،عبـور(ترانزيـت )مـي- شود»)به منظورتسهيل حمل ونقل جاده ايدرترانزيت خارجيبه تصـويب کشـورهارسـيده اسـت و نقطه عطفيدرارتقايحمل ونقل بين الملليکه همـواره بـه واسـطه موانـع گمرکـيملـيبـاکنـديو اختلال مواجه بوده است بـه شـمارمـيرود(٤ :٢٠١٣ ,TIR Handbook).
٣ ازسويديگر،ممکـن اسـت چنـدمتصـديحمـل بـه صورت متوالي(Successive Carrier)عمليات حمل راعهـده دارشـده باشـندوبايـدمشـخص شودکه کدام يک ازمتصديان حمل فوق مکلف به اظهاراجماليکالاهستند؟ قانونگذاردرماده ١٨ازعبارت «شرکت هايحمل ونقل »استفاده کرده است که بـاتوجـه به بندس ماده ١ق .