چکیده:
راهها همواره به مانند شریانهای حیاتی تأثیرات فراوانی بر ابعاد مختلف حیات بشر از جمله اوضاع اجتماعی، سیاسی و دوام و رونق حکومتها و مملکت داشتهاند. دولتها در گذشته با احداث راه، سعی در کنترل اهالی مختلف کشور و رونق اقتصادی داشتهاند. در اواخر دوره قاجار باتوجه به کشف نفت در خوزستان و اوضاع آشفته کشور ایجاد راه اهمیت بسزائی یافت؛ در این میان لرستان به سبب قرارگرفتن در مسیر پایتخت به خوزستان و کشف نفت در جنوب از اهمیت ویژهای برخوردار گردید. یکی از مهمترین اقدامات برای دسترسی به این مناطق، احداث راه ازتهران به خوزستان بود. احداث این راه از همان ورود قوای نظامی به لرستان در سال 1302ش، تا 1307ش. به طول انجامید.
با ایجاد این راه و امنیت نسبی ایجاد شده در لرستان وتسهیل امکان تردد بومیان و دیگران در داخل و خارج این ناحیه و بخصوص مهاجرت برخی نظامیان و کادر اداری به این منطقه اوضاع اجتماعی دچار تغییراتی گردید. شیوه گردآوری این مقاله با رجوع به منابع کتابخانهای ومبتنی بر تاریخ توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است و یافتههای پژوهشی این مقاله نشانگر آثار قابل توجه پیامدهای اجتماعی ساخت جاده و واکنش اهالی به این طرح است. همچنین تأثیر این راه بر اوضاع اجتماعی لرستان با توجه به متغیرهایی چون: اوضاع امنیتی، مهاجرت افراد نظامی و اداری به لرستان، اسکان عشایر، تغییرسبک زندگی، معیشت اهالی، رواج کشاورزی ،رشد شهرنشینی و ایجاد ادارات دولتی مختلف مورد بررسی قرار میگیرد.
Roads have always had a great impact on the durability and prosperity of the state and the state, just like the vital arteries. In the past, governments have tried to control the country's population and economic prosperity by building a way. At the end of the Qajar period, the creation of the road was of great significance in light of the discovery of oil and the turbulent situation in the country. Meanwhile, Lorestan and Khuzestan were of special importance because of the discovery of oil in the south. One of the most important measures for access to these areas was the construction of the Tehran route to Khuzestan during the Reza Shah period. The construction of this route from the same time the military forces arrived in Lorestan in 1302 to 1307. it took. The method of collecting this article is based on references to library resources and on the basis of descriptive-analytic history. The research findings of this paper illustrate how to build the road and respond to the plan. The creation of this way has also had a significant impact on various aspects of the social situation in Lorestan, including: security situation, nomadic settlement, livelihood change and establishment of government offices.
خلاصه ماشینی:
حکومت مرکزی برای دسترسی به خوزستان و سرکوب شیخ خزعل و استفاده از منابع طبیعی این منطقه مجبور بود که این راه را ازطریق لرستان بسازد و به آنجا وارد شود.
احداث راه شمال به جنوب باتوجهبه موقعیت راهبردیای که داشت بهصورت یکی از اقدامات مهم و مشروعیتبخش برای حکومت مرکزی تبدیل شده بود که بهوسیلۀ آن میتوانست امنیت و تمرکزگرایی را در منطقۀ جنوب غرب کشور برقرار سازد.
ازاینرو، این مقاله باتوجهبه منابع در دست سعی میکند تا با تمرکز بر بررسی ساخت راه تهران به خوزستان بپردازد و تأثیر آن را در اوضاع اجتماعی لرستان بررسی و تحلیل کند.
درواقع، بعد از مرگ کریمخان زند و ضعف حکومت قاجار در تأمین امنیت، اوضاع منطقه بسیار گسسته بود و ایلات متعدد منطقۀ لرستان، مناطق مختلف همجوار را از خوزستان تا اراک در حوزۀ نفوذ خود قرار داده بودند (دوبد 1388: 422؛ نفیسی 1345: 27)؛ ـ دوم، لرستان ازنظر راه ارتباطی اهمیت داشت؛ بهطوریکه دو شاهراه شمال ـ جنوب و شرق به غرب از این منطقه عبور میکرد (ایزدپناه 1384: 7).
ازجمله مشکلات بزرگ رضاخان برای ایجاد تمرکز تمرد شیخ خزعل در منطقۀ زرخیز خوزستان بود که باید سرکوب میشد، اما مهمترین مانع این کار ایلات و عشایر لرستان بودند که سالها باتوجهبه کوهستانیبودن منطقۀ لرستان و نبود راههای ارتباطی مناسب اجازۀ عبور هیچ نیرو یا کاروانی را بهطرف خوزستان نمیدادند.