چکیده:
حقتقدم در پذیرهنویسی سهام جدید شرکت همان حق اولویت سهامداران قبلی است که
واجد ماهیت حقوقی خاص است. منبع حقتقدم در حقوق ایران» قانون و در حقوق آمریکاء اساسنامه
است. در حقوق این دو کشور حق تقدم» حق مالی قابل نقل وانتقال است. انتقال این حق در بورس یا
خارج از آن صورت میگیرد و تابع محدودیتهای سهامداران در انتقال سهم خود است. حقتقدم
مشابه اموال منقول نزد ثالث توقیف میگردد و بدون تشریفات توقیف و مزایده فورا و با تصویب
دادگاه به فروش میرسد. در حقوق ایران حقتقدم از قواعد آمره و از حقوق غیر قابل الغای شرکای
سابق است و مطابق اساسنامه نمی توان آنان را از این حق محروم کرد بلکه سلب حقتقدم تنها در اختیار
و صلاحیت مجمع عمومی فوقالعاده میباشد که باید مستدل و موجه و از موارد حادث و غیرقابل
پیش بینی از قبل باشد و در گزارش هیات مدیره و بازرسان شرکت علل و جهات اتخاذ تصمیم منعکس
شود. اما در حقوق آمریکاء حقتقدم یک قاعده تکمیلی است و سهامداران درصورتی حقتقدم خواهند
داشت که در اساسنامه لحاظ شده باشد. چنانچه در اساسنامه چنین حقی برای سهامداران در نظر گرفته
نشده باشد آنها به موقع افزایش سرمایه و صدور سهام جدید حقتقدم نخواهند داشت مگر اینکه
آساسنامه اصلاح شود.
خلاصه ماشینی:
در حقوق ایران حقتقدم از قواعد آمره و از حقوق غیر قابل الغای شرکای سابق است و مطابق اساسنامه نمیتوان آنان را از این حق محروم کرد بلکه سلب حقتقدم تنها در اختیار و صلاحیت مجمع عمومی فوقالعاده میباشد که باید مستدل و موجه و از موارد حادث و غیرقابل پیشبینی از قبل باشد و در گزارش هیأت مدیره و بازرسان شرکت علل و جهات اتخاذ تصمیم منعکس شود.
منابع تأمین سرمایه سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه نیز عبارتند از: پرداخت مبلغ اسمی سهم به نقد، تبدیل مطالبات نقدی حاصلشده اشخاص از شرکت به سهام جدید، انتقال سود تقسیم نشده یا اندوخته و عواید حاصل از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایة شرکت و تبدیل اوراق قرضه به سهام (مادة 158 لایحة قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت) که در حال حاضر به دلیل ربوی شناخته شدن این اوراق، اوراق مشارکت جایگزین آن شده است.
به نظر میرسد در نظام حقوقی ایران منبع این حق، قانون باشد چراکه اولاً، مقنن صراحتاً در مادة 166 لایحة قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، حقتقدم را به عنوان یکی از حقوق مالی وابسته به سهام به رسمیت شناخته است و اگر مقنن چنین تصریحی نداشت نمیتوانستیم چنین حقی را برای سهامدار قائل باشیم.