چکیده:
حقوق بینالملل فضایی یکی از جدیدترین و بدیعترین شاخههای حقوق بینالملل است که در مقایسه با دیگر رشتههای حقوقی قدمت کمتری دارد و درعینحال، بیش از هر رشتۀ دیگر حقوقی با علم و فناوری در تعامل است. باوجودآنکه همزمان با فعالیتهای فضایی از دهۀ 1950 م مقررات حقوقی آن نیز بسط و توسعه یافته است و دراینخصوص، کتابها و مقالههای متعددی در غرب انتشار یافته است، اما در ادبیات حقوقی فارسی کمتر کتابی در این زمینه نشر یافته است. کتاب حقوق بینالملل فضا اثر حسین نواده توپچی ازجملة این تلاشهاست. این کتاب شامل بخشهای متنوعی ازجمله نظام حقوقی بینالمللی حاکم بر فضا، جنبههای حقوقی استفاده از فناوری فضایی، وضعیت حقوقی مدار زمین ثابت، محیط زیست و فضا، مسئولیت، حلوفصل اختلافات، و کنترل تسلیحات است. نگارنده تلاش میکند بهطور تحلیلی هریک از این موضوعات را موردتوجه قرار دهد. در این مقاله ضمن معرفی و تبیین محتویات کتاب و امتیازات آن، درصددیم تا بهطور منصفانه اشکالات کتاب و همچنین آن دسته از مسائل و موضوعاتی را که در کتاب موردتوجه قرار نگرفته است بررسی کنیم.
Space law is one of the newest and most innovative branches of international law, and along with the activities of space since the 50's, the relevant legal provisions have also been developed, and, in this regard, numerous books and articles have been published in the West. However, Persian legal literature has been slow and inactive. Among the few efforts is the book "International Space Law" by Hussein Navadeh Toupchi. The book includes a variety of sections, including the international law governing space, the legal aspects of space technology, the status of earth orbits, the environmental law, responsibility, dispute settlement and arms control. He attempted to explain each subject in a critical and analytical manner. The present paper, while introducing and editing the contents of the book and its privileges, tries to address the book’s downsides fairly and specifically addresses issues not addressed in the book.
خلاصه ماشینی:
این کتاب شامل بخش های متنوعی ازجملـه نظام حقوقی بین المللی حاکم بـر فضـا، جنبـه هـای حقـوقی اسـتفاده از فنـاوری فضـایی، وضعیت حقوقی مدار زمین ثابت ، محیط زیست و فضا، مسئولیت ، حل وفصـل اختلافـات ، و کنترل تسلیحات است .
مدت هاست که ایـن فعالیـت هـا دیگر صرفاً ابزار افزایش اعتبار و پرستیژ کشورهای توسعه یافته نیست و تحت تـأثیر قواعـد و مقررات بین المللی و ملی در عرصۀ تجاری و خصوصی وارد شده است و بخش خصوصـی را ترغیب کرده است تا در این حوزه سرمایه گذاری کند.
مفهوم «فضای جدیـد» (new space) که اخیراً موردتوجه قرار گرفته است تلاش میکند تا بخش خصوصی را به هر نحو ترغیـب کند که ذهنیت خود را از دورازدست رس بودن فعالیت در فضا تصحیح کنـد و آن هـا را وادار کند تا بپذیرند که با سرمایه های اندک نیز امکـان فعالیـت در فضـا وجـود دارد.
حقوق بین الملل فضایی کنونی، ازنظر حجم توسعۀ قواعـد و مقررات ، دوران طلایی خود را پشت سر گذاشته است ، به این علت کـه مجموعـۀ قواعـد معاهداتی حاکم بر فضای ماورای جو در این دوران شکل گرفتـه اسـت و پـس از آن دیگـر معاهدۀ مشخصی تنظیم نشده است .
حقوق بین الملل فضا و حفاظت از محیط زیست انسانی موضـوع دیگـری اسـت کـه در این کتاب موردتوجه قرار گرفته است .
در این کتاب به طور مشخص به کمیتۀ استفاده هـای صلح آمیز از فضای ماورای جو (کوپوس ) و اتحادیۀ بین المللـی مخـابرات و نقـش آن هـا در فعالیت های فضایی اشاره شـده اسـت ، امـا بعضـی نهادهـا ماننـد کنفـرانس خلـع سـلاح و سازمان های فضایی منطقه ای کم تر موردتوجه قرار گرفته است .