چکیده:
بخش عمده مصادیق نمودهای فرهنگ عامه یا فولکلور را ادبیات و ترانهها، طرحها و نقشها، موسیقی و غیره دربرمیگیرد؛ از اینرو، چندان شگفتآور نیست اگر در استفاده از قابلیتهای نظام مالکیت فکری، حقوق ادبی- هنری را به عنوان نخستین قالب برگزینیم؛ چرا که موضوعات مورد حمایت آن، قرابتی بسیار با آثار فولکلوریک دارد. این آثار را میتوان در دستههای گوناگون مورد حمایت حقوق ادبی و هنری از قبیل: آثار ادبی، موسیقیایی، هنرهای تجسمی و غیره قرار داد و ممکن است در بدو امر این گونه به نظر برسد که نظام مزبور به نحوی مطلوب میتواند این نمودها را مورد حمایت قرار دهد کما اینکه برخی از نظامهای حقوقی نیز این رویکرد را برگزیده و شباهتی تام، میان این دو برقرار کردهاند. با این وجود، تدقیق در پیششرطهای حمایت در نظام حقوق ادبی - هنری، این واقعیت را آشکار میسازد که بهرغم شباهت اولیه میان موضوعات حمایت؛ نمودهای فرهنگ عامه فاقد بسیاری از شروط اولیه و بنیادین اثر قابل حمایت در نظام ادبی و هنری هستند. پدیدآورندگی، دارندگی حقوق، اصالت و ابتکار، ثبوت در قالب مادی و محدودیت طول مدت حمایت از آثار، همگی از اصول بنیادین این نظام حقوقی هستند که حمایت بر پایه آنها اعطا میشود. در مقابل، نمودهای فرهنگ عامه با هیچیک از این شروط حمایت تطبیق نمییابند. بهرغم این مشکلات، بسیاری از صاحبنظران و حقوقدانان تلاش نمودهاند مفاهیم پیشگفته را با توجیهاتی گوناگون بر نمودهای فرهنگ عامه نیز تطبیق دهند و از این طریق، با تغییراتی اندک، نمودهای مربوطه را تحت گستره حمایتی نظام حقوق ادبی و هنری قرار داده و از مزایای آن بهره بگیرند. با این حال به نظر میرسد بهرغم شباهت موضوعات، شروط حمایت در نظام پیشگفته را به سختی میتوان در مورد نمودهای فولکلوریک احراز کرد؛ علاوه بر این، هدف از حمایت برای این دو دسته از آثار با یکدیگر بسیار متفاوت است. این تفاوتها در عمل، نه تنها موجب ورود استثنائات بسیار بر نظام ادبی - هنری برای جا دادن آثار فولکلور به عنوان موضوعات قابل حمایت در این نظام خواهد شد؛ بلکه در نهایت نتیجهای مطلوب نیز به دست نخواهد داد؛ از اینرو، به نظر میرسد تحمیل آثار فولکلوریک بر نظام حقوق ادبی - هنری برای هیچیک از دو سوی رابطه سودی نخواهد داشت و مطلوبتر آن است که درصدد طراحی یک نظام حمایتی ویژه برای این موضوعات برآییم.
خلاصه ماشینی:
WIPO Intergovernmental Committee on Intellectual Property and Genetic Resources, Traditional Knowledge and Folklore, Third Session, Final Report on National Experiences with the Legal Protection of Expressions of Folklore, Geneva, June 13 to 21, 2002, Annex I, p.
Dutfield, Graham, Protecting Traditional Knowledge and Folklore, A review of progress in diplomacy and policy formulation, UNCTAD-ICTSD Project on IPRs and Sustainable Development, Issue Paper No. 1, 2003, [Online], [Last visited June 25, 2017]; Available at: http://www.
Ficsor, Mihály, The Protection of Folklore, WIPO National Seminar on Intellectual Property, WIPO/IP/TIP/03/12, [Online]; [Last visited June 28, 2017], Available at: http://www.
International Bureau of WIPO, Intellectual Property Protection of Expressions of Folklore: Attempts at the International Level, 1998, [Online], [Last visited June 25, 2017], Available at: http://itt.
, National Experiences With the Protection of Expressions of Folklore/Traditional Cultural Expressions: India, Indonesia and the Philippines, Published as WIPO document: WIPO/GRTKF/STUDY/1, 2002, [Online], [Last visited June 26, 2017]; Available at: http://www.
Palethorpe, Stephen, Verhulst, Stefaan, Report on the International Protection of Expressions of Folklore Under Intellectual Property Law, Programme in Comparative Media Law and Policy, University of Oxford, 2000, [Online], [Last visited June 26, 2017], Available at: http://ec.
WIPO Intergovernmental Committee on Intellectual Property and Genetic Resources, Traditional Knowledge and Folklore, Third Session, Final Report on National Experiences with the Legal Protection of Expressions of Folklore, Geneva, June 13 to 21, 2002, WIPO/GRTKF/IC/3/10, [Online], [Last visited June 28, 2017], Available at: www.