چکیده:
توجه به مبحث «کیفیت قانون» در ده سال اخیر در ایران، این ضرورت را بهوجود آورده تا در خصوص وجوه مختلف آن، بحث و مطالعه صورت گیرد. زوایا و وجوه مسئلۀ «کیفیت قانون»، بسیار گسترده، پیچیده و نیازمند دقت فراوان است. شروع آن، مجموعه مباحث مفهومی و نظری، و پایانش پیشنهاد راهکارهای عملی برای افزایش و بالا بردن سطح کیفی قوانین است. در این مقاله، پنج راهکار افزایش سطح کیفی قوانین ارائه شده است. این راهکارها در کشورهای مختلف سابقه دارند، اما هیچ زمان بهعنوان مجموعهای از شیوههای افزایش کیفیت قانون، در کنار هم، در نظر گرفته نشدهاند. سه راهکار از این فنون، کیفیت شکلی و محتوایی قوانین را افزایش میدهند (راهنمایی و مشورت در تهیۀ پیشنویس، استفاده از متخصصان زبان و استفاده از قانون آزمایشی)، و مجموعهسازی قوانین و تصویب قانون خاص مربوط به مسئلۀ «کیفیت قوانین»، فضای نظام حقوقی را برای ارتقای سطح کیفی قوانین مناسب میسازند. بیتردید، استفاده از این روشها بهتنهایی سطح بالای کیفیت قوانین را تضمین نمیکند، اما هر کدام از آنها و مجموع آنها با هم، تأثیر بسیار زیادی در رسیدن به «قانون خوب» دارند.
The focus on the issue of Quality of Laws in the last decade in Iran necessitates conducting a study on and discussing different aspect of the issue. Aspects and facets of quality of law are extended, complex, and they need high precision. The initial steps of the study include conceptual and theoretical underpinnings and final steps entail practical solution for increasing the level of quality of laws. In the present study, five solutions to increase the level of quality of laws are introduced. The solutions are practiced in different countries; however, they have never been discussed as a set of ways to increase the level of quality of laws altogether. Three solutions increase formal and material characteristics of the laws, i.e. consultation prior to the tabling of the bill, use of linguistic experts, and use of experimental legislation. The other solutions, i.e. codification, and specific law on quality of laws, provide the appropriate legal system environment for increasing the level of quality of laws. Undoubtedly, using these solutions, all of them as a whole, have a significant effect on achieving a good law
خلاصه ماشینی:
سه راهکار از اين فنون ، کيفيـت شـکلي و محتـوايي قـوانين را افزايش ميدهند (راهنمـايي و مشـورت در تهيـۀ پـيش نـويس ، اسـتفاده از متخصصـان زبـان و استفاده از قانون آزمايشي)، و مجموعه سازي قوانين و تصويب قـانون خـاص مربـوط بـه مسـئلۀ «کيفيت قوانين »، فضاي نظام حقوقي را براي ارتقاي سطح کيفـي قـوانين مناسـب مـيسـازند.
در اين مقاله ، نويسنده بر آن است تا در خصوص آنچچـه بايد براي رسيدن به «قانون خوب » و «قانون باکيفيت » انجام گيرد، پنج راهکار ارائـئه کننـد، ککـه اتفاقا در بسياري از نظام هاي حقوقي، از پيش وجود داشته و دارند، اما هيچ گاه به آنها بـ عننـوان مجموعه اي از روش هاي مربوط به ارتقاي کيفيت قوانين نگاه نشد اسسـت .
قانون نميتواند ارادة جمعي افراد باشد، مگر اينکه روند قانونگذاري به معناي حقيقـي آن انجام گيرد (٤٣٩-٤٣٧ :١٩٩٤ ,Reath) و اين معناي حقيقي، چيزي نيست جز بازتاب خواست و نياز شهروندان در قوانين که مي تواند از طريق نهادها، سنديکاها، اصناف و نمايندگان مدني آنها، اعلام شود و اين حقيقت که متخصصان حوزه هاي مختلف علمي و اجتماعي بتوانند پيشـنهادها و انتقادهاي خود را در خصوص قوانيني که به آنهـا مربـوط مـي شـود، ارائـه کننـد & Gestel) (٥٣٩ :٢٠١١ ,Dijck.
سؤال اصلي ايـن اسـت کـه آيـا قانون جديد براي موضـوع مـوردنظر يـا اصـلاح در قـوانين موجـود، لازم اسـت ؟ Guide pour) (٧ ,٦ :٢٠٠٧ ,raledegislation felaboration de la lel’e يک کارگروه ويژه ، کميسيون مطالعه و بررسي (به منظور انجام بررسي هاي علمي) و کميسيون متشکل از متخصصان (شامل گروهـي از متخصصـان اقتصـادي، اجتمـاعي، فرهنگـي و سياسـي)، گـزارش مربـوط بـه ارزيـابي ضـرورت قانونگذاري جديد يا اصلاح قوانين موجود را دريافت مي کنند.