چکیده:
زبان بهعنوان هسته اصلی فرهنگ، رابطه نزدیکی با سایر پدیدههای فرهنگی و اجتماعی دارد. به بیان دیگر، ساختار اقتصادی، طرز تفکر، آداب و سنن، دانش قومی و فرهنگی در هر جامعهای ناشی از زبان آن جامعه است. درواقع، هر گونه نشانهای که شخص به وسیله آن بتواند حالتها یا مفاهیم موجود در ذهن خود را به ذهن دیگران انتقال دهد. زبان خوانده میشود (ناتل خانلری، ۱۳۷۱). زبان، دریچهای است رو به جهان. انسان از طریق زبان با دیگران ارتباط برقرار میکند و در بستر به کارگیری زبان به تبیین خود میپردازد. زبان، سیستمی از نمادهای قراردادی است. برای برقراری ارتباط با دیگران (فراور، ۱۳۷۹). به عبارت دیگر، زبان شامل مجموعهای از نمادهای قراردادی است که باید فراگرفته شوند و زمانی که براساس اصول و قواعد دستوری معین کنار هم گذاشته شوند، انتقال پیامهای پیچیده را فراهم میسازند (بیتس، ۱۳۷۵). عمدهترین ابزار انتقال دانش فرهنگی و دیگر جنبههای ذهنی فرهنگ، زبان است. بههمین سبب ارتباط بین زبان و فرهنگ از دو جنبه تاثیر فرهنگ بر زبان و تاثیر زبان بر فرهنگ، شایان توجه و بررسی است، چراکه با تحلیل زبان یک قوم، تا حدود زیادی میتوان به محتوای فرهنگی آن قوم پی برد. آشکارترین رابطه میان زبان و فرهنگ در فرهنگ واژگان دیده میشود. واژگان زبان، حوزههایی را بیان میکند که در یک فرهنگ وجود دارند و آن حوزههایی که با واژگان فراوانی مشخص شدهاند، حوزههایی هستند که برای آن فرهنگ اهمیت بسیار دارند. تاثیر دیگر فرهنگ بر زبان، بستر کاربرد و محتوای کاربرد آن در سخن و گفتار بهعنوان بعد عینی زبان مطرح است. تاتها هم مانند برخی از اقوام دیگر ایرانی برای خود، زبان فولکور، جهانبینی، احساس و عاطفه دارند؛ زبانی دارند به دیرینگی زبان ماد و فولکوری بس قدیم و لبریز از احساس و آداب و رسومی ریشهدار و شایان پژوهش.
خلاصه ماشینی:
دانشمندان ایرانی و بسیاری از شرقشناسان درباره ریشه و معانی آن بسیار سخن گفتهاند، ولی آنچه مسلم است اینکه تاتی یک زبان است و اگرچه امروزه از گستردگی آن کاسته شده، اما روزگارانی دراز در بسیاری از مناطق پهناور سیطره داشته و هنوز هم به حیات خود در پهنه این سرزمین ادامه میدهد.
محققان و زبانشناسان، تاتی را زبان مادها میدانند و چون تاکستان یکی از اصلیترین مراکز سکونت تاتها از نظر جغرافیای ناحیهای بوده که در مرکز ماد سفلی قرار داشته و جزء سرزمین وسیع ماد به شمار میرفته است، بنابراین میتوان گفت که مادها در این ناحیه سکونت داشتهاند و به زبانی تکلم میکردهاند که امروز به زبان تاتی مشهور است.
این جزیرههای سکونتی متمرکز نیستند و در گستره ساحل غربی دریای خزر تا همدان و حتی در مسیر شرقی تا سمنان و خراسان قرار گرفتهاند، ساکنان آنها یک قومیت و نژاد خاص را تشکیل نمیدهند و حتی زبان و گویش یکسان نیز ندارند، بلکه باقیمانده اقوام متفاوت ایرانی هستند که همه آنها با کمی مسامحه به نام تات خوانده میشوند.
تاتهای استان در شهرستان تاکستان و در بخش اسفرورین، شهر اسفرورین و روستای قرقسین، در شهرستان بویینزهرا، شهرهای شال، دانسفهان و روستاهای خیارج، خوزنین، خروزان، ابراهیمآباد، سگزآباد و در شهرستان قزوین، زیاران و بخش الموت به مرکزیت معلم کلایه در حدود ۸۹ روستا و بخش رودبار به مرکزیت رازمیان با بیش از ۱۰۰ روستا پراکندهاند و بیشتر ساکنان این مناطق به تاتی سخن میگویند و به آداب و رسوم و نیز فرهنگ و زبان خود که ریشه در تاریخ باستان و پیش از تاریخ دارد، پایبندند.