چکیده:
مطالعه تطبیقی جایگاه «زمان» در ایجاد قاعده حقوق بینالملل عرفی نشان از وجود نظراتی متمایز، متعارض و حتی متناقض دارد. با توجه به اینکه وجود عنصر مادی، یعنی رویه عام و عنصر معنوی، یعنی پذیرفته شده به عنوان حقوق که از آن به باور حقوقی نیز یاد شده است، لازمه تشکیل حقوق بینالملل عرفی دانسته میشوند، پژوهش پیشرو بر آن است تا به این سوال پاسخ بدهد که جایگاه «زمان» در تکوین و به دنبال آن، شناسایی قاعده حقوق بینالملل عرفی چیست؟ با توجه به اینکه رویه قضایی بینالمللی و آموزههای حقوقی برجستهترین حقوقدانان ملل مختلف، به منزله وسایل فرعی برای تعیین قواعد حقوقی است، جستار حاضر با مطالعه رویه دیوان بینالمللی دادگستری و همچنین برجستهترین آثار اندیشمندان این حوزه و مطالعات گزارشگر ویژه کمیسیون حقوق بینالملل به عنوان مهمترین نهاد تدوین و توسعه تدریجی این زمینه از حقوق، به تحول در این مفهوم پی برده و ضمن تبیین نظرات سنتی و نوین، مطرود را از پذیرفته شده تمییز داده و در نهایت ثابت میکند که زمان، عاملی است که به دو رکن لازم برای ایجاد آن، قوام میبخشد؛ عامل زمان در شکلگیری قواعدی از این دست ضروری مینماید، اما طول مدت در خصوص هر قاعده عرفی نسبت به مورد دیگر متفاوت است.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اینکه وجود عنصر مادی، یعنی رویه عام و عنصر معنوی، یعنی پذیرفته شده به عنوان حقوق که از آن به باور حقوقی نیز یاد شده است، لازمۀ تشکیل حقوق بینالملل عرفی دانسته میشوند، پژوهش پیشرو بر آن است تا به این سؤال پاسخ بدهد که جایگاه «زمان» در تکوین و به دنبال آن، شناسایی قاعدۀ حقوق بینالملل عرفی چیست؟ با توجه به اینکه رویه قضایی بینالمللی و آموزههای حقوقی برجستهترین حقوقدانان ملل مختلف، به منزلۀ وسایل فرعی برای تعیین قواعد حقوقی است، جستار حاضر با مطالعۀ رویه دیوان بینالمللی دادگستری و همچنین برجستهترین آثار اندیشمندان این حوزه و مطالعات گزارشگر ویژۀ کمیسیون حقوق بینالملل به عنوان مهمترین نهاد تدوین و توسعه تدریجی این زمینه از حقوق، به تحول در این مفهوم پی برده و ضمن تبیین نظرات سنتی و نوین، مطرود را از پذیرفته شده تمییز داده و در نهایت ثابت میکند که زمان، عاملی است که به دو رکن لازم برای ایجاد آن، قوام میبخشد؛ عامل زمان در شکلگیری قواعدی از این دست ضروری مینماید، اما طول مدت در خصوص هر قاعده عرفی نسبت به مورد دیگر متفاوت است.
» (ICJ Judgment, 1960: 82) گزارشگر ویژه کمیسیون حقوق بینالملل در گزارشهای خود راجع به احراز حقوق بینالملل عرفی، هرگز به صراحت نقش عامل زمان در شکلگیری عنصر معنوی را تبیین نکرده است؛ اما، در بند هفتادوسوم از گزارش دوم، با استناد به نظر دیوان بینالمللی دادگستری و برخی مراجع دادرسی دیگر در بیان رابطه رویه عام و پذیرفته شده به عنوان حقوق اظهار داشته است که تحقق رفتاری یکسان در گذر مدت زمانی طولانی لزوما به مثابۀ ایجاد پذیرفته شده به عنوان حقوق نیست.