چکیده:
جهانی شدن یکی از مفاهیم کلیدی در علوم سیاسی و جامعه شناسی است که توانسته خود را تبدیل به یکی از گفتمان های اصلی در ادبیات این دو حوزه علمی کند، به گونه ای که عده ای از متفکران از آن با عنوان گفتمان جهانی شدن یاد می کنند. گفتمانی که می توان نسبت خیلی از مفاهیم موجود در اندیشه سیاسی را با آن سنجید. یکی از این مفاهیم، عدالت است. عدالت با هر تعریفی که داشته باشد، نقطه آغاز بحث در باب جهانی شدن است. اینکه آیا اصولا میتوان ذیل گفتمان جهانی شدن انتظار تحقق عدالت داشت یا خیر؟ یا به عبارت بهتر نسبت میان عدالت و جهانی شدن چیست؟ این مقاله برای پاسخ اندیشه ای به سوال مزبور به بررسی دیدگاه های دو نفر از متفکران حوزه جهانی شدن یعنی «آنتونی گیدنز» و «امانوئل والرشتاین» پرداخته و به این فرض رسیده که اساسا گیدنز با بینشی کانتی معتقد است که عدالت، ذاتی جهانی شدن است و در عصر مزبور تنها می توان از طریق ایجاد یک جامعه مدنی جهانی به آن دست یافت، در حالی که والرشتاین این مدعا را رد می کند و عدالت در عصر جهانی شدن را تحت الشعاع نظام سرمایه داری قرار می دهد. ضمن اینکه روش و رویکرد مورد استفاده در این مقاله، روش و رویکرد مقایسه ای است.
خلاصه ماشینی:
والرشتاین معتقد است که نمیتوان تأثیرات منفـی جهـانی شـدن در حـوزه عـدالت اجتماعی را از طریق نهادهای اقتصاد سرمایه داری برطرف کرد و نباید نسبت بـه تقویـت این نهادها برای بسط عدالت اجتماعی اولویت قائل شد.
در حقیقت مـیتـوان گفـت کـه والرشتاین برای مسئله عدالت در عصر جهانی شدن ، نظریـه ای خـاص ارائـه نمـیدهـد و فقط به جنبه های منفی جهان گرایی که عده ای معتقدند شاید همان آمریکـاگرایی باشـد (ر.
گیدنز، یکپارچگی جهانی مبتنی بـر فناوری اطلاعات و ارتباطات ، رسانه ها و امکانات جابـه جـایی در سـطح جهـان بـا راه کـار جامعه مدنی جهانی را به ذهن میآورد که خود در نهایت تاحدود زیادی به نفـع عـدالت تمام خواهد شد و از این منظر در کنار تامس فریدمن (٢٠٠٧) و مـارتین ولـف (٢٠٠٤) قرار میگیرد؛ در صورتی که والرشتاین ، یکپارچگی درونی نظام جهانی مبتنی بر سـاختار اقتصاد سرمایه داری (حال با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطـات ) را در ذهـن دارد و معتقد است که فقط با تکیه بر تغییر در نظم اقتصاد جهـانی مـیتـوان در عصـر جهـانی شدن شاهد از بین رفتن نابرابری فعلی بود.
org/en/topic/poverty (accessed 2016 -03 -21); UNICEF, ‘The Millennium Development Goals’.
org/millenniumgoals/ (accessed 2016-03-21); Oxfam, Wealth: Having It All and Wanting More (2005).
Kaldor, M (2003) Global Civil Society: An Answer to War. Cambridge: Polity Press.
Pogge, Thomas (2002) World Poverty and Human Rights, Cambridge: Polity Press.
--------------- (1980) The Modern World-System II: Mercantilism and the Consolidation of the European World-Economy, 1600-1750, New York: Academic Press.