چکیده:
یکی از پیامدهای انقلاب اکتبر 1917 م روسیه، شکل گیری حزب کمونیست ایران در بهار سال 1921 / 1299 ش، بود. این حزب تا سال 1310 ش، و درپی تصویب قانون منع فعالیت های اشتراکی در خردادماه آن سال، در حوزه های سیاسی و فرهنگی بسیار فعال بود. برخلاف حیات سیاسی حزب که فقط یک سال به درازا انجامید (در پی شکست جنبش جنگل)، حیات فکری و فرهنگی آن تا سال 1310 ش، نزدیک به یازده سال تداوم یافت. این بخش اخیر از فعالیت های حزب کمونیست ایران کمتر مورد نظر و توجه اهل پژوهش قرار گرفته است. این مقاله سعی دارد با بهره گیری از روش تاریخی (توصیفی- تحلیلی) به واکاوی علل و عوامل گرایش حزب به سمت فعالیت های فرهنگی و سندیکایی و اجتناب از فعالیت های سیاسی آشکار در پی شکست جنبش جنگل، بپردازد
خلاصه ماشینی:
در میان این روزنامه ها و مجلات، دو روزنامه از همه مهمتر و پرسروصداتر بودند، یکی روزنامه حقیقت که ارگان مطبوعاتی اتحادیه کارگران چاپخانه ها بود و همانگونه که آمد، مدیریتش با سید محمد دهگان بود و اکثر مقالات آن را نیز سید جعفر پیشه وری مینوشت و دیگری روزنامۀ نصیحت قزوین بود به مدیریت میرزا یحیی واعظ کیوانی.
حزب کمونیست در راستای گسترش فعالیت خود تصمیم به انتشار چند روزنامه در شهرهای گوناگون گرفت که یکی از آن ها، روزنامه نصیحت قزوین بود و مدیریت آن را میرزا یحیی واعظ عهدهدار گردید.
اکثر مقالات روزنامه را سید جعفر پیشه وری می- نوشت ولی افرادی مانند کریم نیک بین ، ابوالفضل لسانی و میرزا حسین خان امید که همگی از فعالین اتحادیه های کارگری و اتحادیۀ معلمین بودند نیز مقالاتی در روزنامه چاپ می کردند.
بعد از حقیقت ، روزنامه های « اقتصاد ایران »، « کار »، « پیکان »، « طوفان » و « پیکار » که زیر نظر حزب منتشر میشدند یا تعطیل شدند و یا از دولت اخطار گرفتند( سازمان اسناد ملی، ش س: ٢٩٧٠٣٦٠٤٥ ).
با به پایان رسیدن اعتصاب کارگران کارخانه وطن ، در واقع این دست از فعالیت های حزب نیز به پایان رسید و تا کناره گیری رضاشاه از مقام سلطنت در شهریور ١٣٢٠ ش، دیگر هیچ رویدادی مشابه آنچه که در پالایشگاه نفت آبادان و کارخانه وطن روی داد، به وقوع نپیوست .
حزب کمونیست ایران چه بسا به اشاره مسکو، ظاهرا از این تغییر موضع شوروی الگو برداری کرده و سیاست های خود را همسو با شوروی به سمت فعالیت های فرهنگی سوق داده است .