چکیده:
پیامدهای ژئوپلیتیکی، تنشهای سیاسی، امنیتی، اجتماعی و اقتصادی ناشی از خشک شدن دریاچهها، کشورها را با مشکلات جدی مواجه میسازد. اطلاع و آگاهی مدیران سیاسی و مسئولین کشور از چالشها و مسائل زیستمحیطی منطقه آذربایجان و آگاهی از پیامدهای حاصل از این بحران زیستمحیطی میتواند در این زمینه تاثیر بهسزایی در اتخاذ سیاستهای آنها در سطح ملی و محلی داشته باشد و امنیت ملی را پایدار سازد. بدین منظور با استفاده از روششناسی توصیفی- تحلیلی، برای شناسایی پیامدهای خشک شدن دریاچه علاوه بر مصاحبه با ساکنان ارومیه، مشاهدات عینی نگارندگان و مصاحبه با کشاورزان روستاهای اطراف دریاچه و مصاحبه با مسئولین آذربایجان غربی و شرقی، پرسشنامهای تدوین و توسط اساتید و متخصصان تکمیل گردید. سپس از نرمافزار SPSS و آزمون تی تک نمونهای استفاده شد. نتایج پژوهش نشان میدهد که پیامدهای سیاسی امنیتی ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه عبارتند از: درگیریهای قومی و طایفهای، کاهش سطح رفاه ساکنان پیرامون دریاچه، کاهش ورود گردشگر، بیاعتمادی عمومی نسبت به عملکرد حکومت، افزایش بیکاری، چالش در مدیریت فضای منطقه، محروم شدن انسانها از زیستن در مکان مورد علاقه، حاشیهنشینی، توسعه ناهنجاریهای اجتماعی، آسیب به یکپارچگی و توسعه ملی، کاهش ضریب امنیت ملی، فقر و نابرابری، تعطیلی صنایع تبدیلی، تقویت گروههای معارض و مخالف نظام، تهدید موجودیت ملی، بقای کشور و تضعیف قدرت ملی.
خلاصه ماشینی:
نتايج پژوهش نشان ميدهد که پيامدهاي سياسي امنيتي ناشي از خشک شدن درياچه اروميه عبارتند از: درگيريهاي قومي و طايفه اي، کاهش سطح رفاه ساکنان پيرامون درياچه ، کاهش ورود گردشگر، بياعتمادي عمومي نسبت به عملکرد حکومت ، افزايش بيکاري، چالش در مديريت فضاي منطقه ، محروم شدن انسانها از زيستن در مکان مورد علاقه ، حاشيه نشيني، توسعه ناهنجاريهاي اجتماعي، آسيب به يکپارچگي و توسعه ملي، کاهش ضريب امنيت ملي، فقر و نابرابري، تعطيلي صنايع تبديلي ، تقويت گروههاي معارض و مخالف نظام، تهديد موجوديت ملي، بقاي کشور و تضعيف قدرت ملي .
همچنين کشاورزي پايه بودن منطقه مورد مطالعه (شمال غرب ايران)، و تأکيد صرف مسئولين کشور بر خودکفايي در بخش کشاورزي، اجراي طرحهاي متعدد توسعه منابع آبي، توسعه روزافزون بخش کشاورزي، تغيير الگوي کشت و توليد محصولات پرآب بر در سطح حوضه درياچه اروميه ، بهرهوري پايين مصرف آب و عدم حفاظت مؤثر از منابع زيست محيطي و اکولوژيکي حوضه و از طرف ديگر نوسانات اقليمي و کاهش ميزان بارشها و روانابها در سطح حوزه، شرايط نامناسبي را براي پهناورترين درياچه داخلي ايران به همراه داشته است .
خشکساليهاي مستمر، بيآبي و عدمتأمين معيشت ، تخريب اکوسيستم و بخش کشاورزي حوضه (تخريب اراضي و باغات)، شيوع برخي بيماريهاي محتمل ناشي از ريزگردهاي درياچه ، بسياري از ساکنان اطراف حوزه درياچه اروميه را به دنبال دست يابي به رفاه و فرصت هاي بهتر زندگي به سوي مهاجرت به مراکز شهري سوق خواهد داد و اين امر حاشيه نشيني در بسياري از مناطق شهري کشور بويژه کلانشهرها و پايتخت را تشديد خواهد کرد.