چکیده:
تعدد زوجات در عصر ناصری در میان طبقات مرفه جامعه رواج داشت. زنان که در بیشتر اوقات نقشی در انتخاب همسر خود نداشتند، به عنوان زن عقدی، صیغهای و یا کنیز به حرمسراها راه مییافتند. و به نسبت موقعیت خانواده خود از حقوق و مزایای متفاوتی بهره مند میگشتند.
در راس حرمسراها، حرمسرای با شکوه ناصرالدینشاه با زنان بسیار از طوایف گوناگون قرار داشت، که ظاهرا در رفاه میزیستند. کثرت زنان در حرمسراها، بالاخص در حرم شاهی، محیطی را برای رقابت، حسادت و نزاع بانوان فراهم ساخته بود که هم خطر واگذاری آنان به دیگر رجال و امراء به منظور تحکیم روابط وجود داشت، و هم رواج خرافات و مفاسد اخلاقی، حتی قتل، را در پیداشت. این مقاله با بررسی منابع به علل گرایش مردان طبقه اشراف، بهخصوص ناصرالدینشاه، به تعدد زوجات و پیآمدهای آن پرداختهاست.
خلاصه ماشینی:
منابع بر ا ین مسئل ه تأ کید می کنند و می نویسند دختری که در سن دوازده سالگی با مـردی در حد سنی پدربزرگش ازدواج می کرد، باعث به وجود آمدن بیوه های زیـادی مـی شـد ، زیـرا بسیاری از این زنان بعد از مرگ همسرانشان بدون پشتوانه و عایدات رها می شـدند و ناچـار برای ادامۀ زندگی به همسری چندم مردان در می آمدند(ویشارد، ١٣٦٣: ٢٥٦-٢٥٥).
زنان علی رغم تقیدی که به حجاب داشتند ، مجاز به رعایـت آن نبودنـد ، تـا شاه دختر ان زیبا رو را پسند نماید ؛ ازجمله ، مستوفی از میهمانی های اندرون که در آن خانم ها اقوام و زنان رجال را دعوت می کردند و همه بدون اینکه رو بگیرند حاضر می شدند، در میان این ها دخترانی نیز بودند که اگر مورد پسند شـاه قـرار گرفتنـد ، بـا رضـایت والـدین دختـر، ازدواج صورت می گرفت (مستوفی، همان : ٣٧٧).
اصولا این دخترها جز و زنان باطله در حرم می زیستند و در خدمت خانم هایی کـه عمارت مخصوص داشتند، بودند(بزرگ امید، ١٣٦٣: ٥٤) جیران ملقب به فروغ السلطنه را شاه در تجریش روی درخت دید و عاشق چهره ی زیبای او شد ،ابتدا او را صیغ ۀ نودونه ساله کرد ،اما شاه او را عقـد کـرد و بـ ه خـاطر او همـسر عقدی محبوب خود ،ستاره خانم ، را طـلاق داد و صـیغه کـرد و جیـران را عقـد نمـود و شـاه لقـب فروغ السلطنه به او داد(مونس الدوله ، همان : ٢٢٩؛ بامداد،١٣٤٧ : ٣/٤٦٤؛ اعتمادالسلطنه ، همان : ٥٢٨).