چکیده:
در مخاصمات مسلحانه کنونی، کاربرد تسلیحات انفجاری متعارف مانند بمب و موشک در مناطق پرجمعیت و مملوء از سکنه غیرنظامی به امری رایج بدل شده است. در نتیجه استفاده از این قبیل تسلیحات، غیرنظامیان و اموال آنان متحمل تلفات و صدمات مستقیم و غیرمستقیم گسترده ای می شوند؛ خساراتی که الزاما همیشه با مزیت نظامی حاصل از حمله تناسبی ندارند. این مقاله، با بررسی مقررات حقوق بین المللی بشردوستانه، به چالش کاربرد تسلیحات انفجاری در مناطق پرجمعیت می پردازد و به جستجوی پاسخی برای این سوال اصلی است که آیا به واقع می توان با توسل به مقررات فعلی حقوق بین الملل بشردوستانه، دستاویزی برای منع مطلق استفاده از سلاح های انفجاری متعارف در مناطق شهری و پرازدحام سراغ نمود؟
خلاصه ماشینی:
باید توجه نمود که مقررات پروتکل به هیچ روی صرفا ناظر بر تسلیحاتی نیست که به طور ذاتی و بنا بر ماهیت خود بدون تفکیک عمل میکنند زیرا کاربرد این تسلیحات اصولا در موازین حقوق بینالملل بشردوستانه منع شده است (هنکرتز و دوسوالدبک: 374) و لذا باید حکم کلی مقرر در ماده 51 پروتکل را شامل همه گونه سلاحهای متعارف و مجاز و از جمله تسلیحات انفجاری دانست که کاربرد آنها علیه اهداف نظامی دشمن در جنگهای کلاسیک بلامانع است ولی استفاده از آنها در مناطق پرجمعیت و دارای سکنه غیرنظامی میتواند به موجب حکم کلی مقرر در ماده 51 پروتکل اول الحاقی منع شده باشد که در هر مورد، با توجه به شرایط و اوضاع و احوال حاکم بر صحنه نبرد باید اتخاذ تصمیم نمود (Gisel, 2015: 103-105).
نکته دیگری که در اینجا مورد اشاره باید قرار گیرد، تفاوت بارز میان جنگهای کلاسیک و مخاصمات کنونی است؛ در مخاصمات کلاسیک که معاهدات چهارگانه ژنو و حتی پروتکلهای الحاقی بیشتر با توجه به ویژگیهای این قبیل مخاصمات تنظیم شده بودند، به دلیل مشخص بودن منطقه جنگی و فاصله آن با مناطق شهری، عملا مراعات اصل تفکیک برای طرفین متخاصم چندان مشکل به نظر نمیرسید مگرآنکه یک طرف متخاصم مانند آنچه در بمباران شهرهای ایران توسط ارتش بعث عراق صورت گرفت، تمایل داشت تا با ارتکاب نقض فاحش مقررات حقوق بینالملل بشردوستانه و حمله به مناطق پرجمعیت، آگاهانه و عامدانه به کشتار غیرنظامیان و تخریب اموال غیرنظامی مبادرت کند.
- Wille, Christina, (2016), “The Implications of the Reverberating Effects of Explosive Weapons Use in Populated Areas for Implementing the Sustainable Development Goals”, UNIDIR: http://www.