چکیده:
آدام اولئاریوس Adam Olearius(1599م.) یکی از جهانگردان مشهور آلمانی است که به مدت یکسال و نیم به عنوان منشی ومشاور سفیر در ایران اقامت داشت. وی در سفرنامهاش از اطلاعات و دادههای گوناگونی سخن گفته که مقالۀ حاضرمیکوشد تا مضامین اقتصاد و بازارهای ایرانی را از منظر سفرنامه اولئاریوس ارائه دهد. دوران صفوی عصررواج ورونق بازارهای ایرانی است. در این دوره کارکردهای اجتماعی و فرهنگی بازار بسیار با اهمیت بود، زیرا فضای بازار تنها به داد و ستد و بازرگانی اختصاص نداشت، بلکه به عنوان مهمترین شاهراه حیاتی شهر برخی از عناصر فرهنگی و اجتماعی مهم شهری مانند مسجد جامع، مدارس مذهبی، خانقاه، گرمابه و...را در خود جای میداد و در عین حال با مراکز اداری و حکومتی نیز ارتباط مییافت. به همین جهت مهمترین محورارتباطی درحیات اقتصادی و اجتماعی شهر به حساب میآمد. درسفرنامۀ اولئاریوس مهمترین و اصلیترین عملکرد بازارها، عملکرد اقتصادی آنهاست، که به عنوان یکی از منابع مهم شناخت ویژگیهای اقتصادی جامعۀ ایران مورد توجه است. مقالۀ حاضر سعی دارد به بررسی سیمای اقتصادی، بازار، عواید مردم ایران در عصر صفوی از دیدگاه سیاح اولئاریوس بپردازد.
خلاصه ماشینی:
٢. ضرورت و پیشینه تحقیق تاکنون سیمای جامعه اقتصادی ایران در سفرنامه آدام اولئاریوس کار نشده ، اما برخی از آثار مرتبط بـا موضوع سفرنامه به شرح زیر است : دانش پژوه در کتابی به نام «تا پخته شود خامی»، که در سال ١٣٨٠، توسط نشر ثالث در دو جلـد بـه چاپ رسیده ، مجموعه سفرنامه خارجیانی را که از ایران دیدن کرده اند، معرفی کرده است .
١١پایان نامه دیگری در سال ١٣٨٨، توسط اکرم جعفری، با عنوان «سیمای جامعه ایرانی در سفرنامه های دوره شاه عبـاس اول صـفوی» 12 در دانشگاه ولی عصر(عج ) رفسنجان نوشته شد.
١٤ اولئاریوس در سفرنامه خود در این باره نقل میکنـد: «پـولی کـه در ایران در دست مردم بوده و با آن معاملات و خرید و فروش انجام میشود سکه های نقره و مس است و سکه طلا کم تر برای خرید و فروش بکار میرود.
٥ دانش پژوه ، منوچهر (١٣٨٥) بررسی سفرنامه های عصر صفوی، تهران : فرهنگستان ٦ رحمانی،کامران (١٣٩٠) بازنمایی فرهنگ مردم ایران در آثار سفرنامه نویسان اروپایی (فرانسه ، انگلیس ، آلمان ) از اوایل دوره قاجار تا انقلاب مشروطه ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس .
بررسی فرهنگ دینی مردم در سفرنامه های عصر صفوی ، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران : دانشگاه الزهرا.
( ١٣٨٨) سیمای جامعه ایرانی در سفرنامه های دوره شاه عباس اول صفوی ، پایان نامه کارشناسی ارشد، رفسنجان ، دانشگاه ولی عصر(عج ).