چکیده:
علی بن اسماعیل بن شعیب بن میثم تمار از اصحاب امام رضا (ع) و از شخصیتهای
علمی بسیار برجسته قرن دوم و سوم است. نجاشی وی را از شخصیتهای کلامی
شیعه خوانده و انندیم او را نخستین شخصیتی معرفی کرده که بر اساس مذهب امامیه
کرده است. احوال شخصیه علی بن اسماعیل میئمیء تفسیر این سخن ابنندیم
و وجه جمع آن با این حقیقت که شخصیتهایی همچون هشام بن حکم از نظر زمانی
بر آبنمیثم متقدماندء بخشی از محتوای این مقاله را تشکیل میدهد. در بخش دیگرء
دیدگاههای اعتقادی آبنمینم در باب حقیقت ایمان» توحید (اثبات صانع» آاتهام تشبیه و
تجسیم» آراده خداوند)» نبوت (منبع علم پیامبران» معجزات پیامبر اسلام (ص)) امامت
(ضرورت وجود امام» گستره و منابع علم آمام» ولایت تکوینی آمام و مباحث امامت
خاصه) بر اساس روایات برجایمانده از او و گزارشهای منابع تاریخی» رجالی و
فرقهشناختی مطرح شده است.
خلاصه ماشینی:
در بخـش دیگـر، دیدگاه های اعتقادی ابن میثم در باب حقیقت ایمان ، توحید (اثبات صانع ، اتهـام تشـبیه و تجسیم ، اراده خداوند)، نبوت (منبع علم پیامبران ، معجزات پیـامبر اسـلام (ص )) امامـت (ضرورت وجود امام ، گستره و منابع علم امام ، ولایـت تکـوینی امـام و مباحـث امامـت خاصه ) بر اساس روایـات برجـایمانـده از او و گزارش هـای منـابع تـاریخی، رجـالی و فرقه شناختی مطرح شده است .
این دو اثر آورده اند کـه اولین کسی که در مذهب امامیه به کار کلامی پرداخته علی بن اسماعیل بـن میـثم تمـار معرفی شده است .
درباره این احتمال نیز دیدگاه هـای مختلفـی وجـود دارد؛ گروهی همچون مطهری (مطهری، ۱۳۷۷: ۹۳/۳) و حسـن زاده آملـی (حسـن زاده آملـی، ۱۳۶۵: ۲۵۵) سخن ابن ندیم را بر آن حمل کرده و آن را تلقی به قبول کرده اند، و دیگرانی با استناد به اینکه قبل از علی بن اسماعیل تصنیفاتی در باب امامت موجود بوده این نظر را رد کرده اند.
دربـاره علم ائمه (ع ) مسائل مختلفی مطرح است که در روایات علـی بـن اسـماعیل میثمـی بـه برخی از آنها پرداخته شده است ، از جمله : علم به خیر و شر عالم ؛ در مسئله نصب امام ، ابن میثم قائل به علمی عادی بـرای امـام نیست .
در مقابل این احادیث ، ابن میثم جریان های دیگری درباره ائمه (ع ) نیز نقـل کـرده است که درجه علم امام را همچون دیگر مردم تصویر میکند.
ابن میثم نیز به این نکته اشاره کرده و چنین آورده است که امام صادق (ع ) پاسـخ پرسشی در باب زکات را به سائل دادند.