چکیده:
با ظهور سلسله صفوی در ایران, تغییرات سیاسی» اجتماعی و مذهبی فراوانی به وجود آمد. به
رسمیت شناخته شدن مذهب تشیع اثنی عشری به عنوان مذهب اصلی و مورد حمایت در
ایران» روابط و مناسبات حکومت صفوی با گروه های مذهبی غیر مسلمان از جمله مسیحیان را
نیز تحت تاثیر قرار داد. مسیحیان که در این زمان شامل ارامنه» گرجیان و مبلغان مذهبی می
شدند نیز وارد گونه ی خاصی از تعامل با حکومت و شرایط جدید شدند. در این میان مواضع و
سیاست های مذهبی شاهان عصر صفوی نسبت به اقلیت مسیحی در ایران این عصر حائز
اهمیت است. هر چند این موضوع در پژوهش های موجود به صورت فشرده و غالبا توصیفی
مطرح شده ولی هدف از این نوشتار این است که به طریق توصیفی و تحلیلی با بهره مندی از
روش تحقیق تاریخی و استفاده از منابع دست اول و پژوهش ها ی روشمند این مساله را مورد
بررسی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
با آغاز سلطنت صفویان در عصر شاه اسماعیل و شاه تهماسب یکم، گروه کثیری از ارامنه نقاط مرزی کشور خود و مناطقی را که دائما در خطر هجوم و قتل عام عثمانی ها بود، رها کردند و به قسمت دیگر ارمنستان و از آن جا به آذربایجان و مناطق مرکزی ایران نقل مکان نمودند.
ارامنه ی جلفا که در زمان پیشروی عثمانی ها، داوطلبانه علیه نیروهای عثمانی وارد جنگ شده و خود را تسلیم فرمان های شاه نموده بودند، بسیار مورد احترام قرار گرفته و به دستور شاه عباس یکم آن ها در ساحل زاینده رود ساکن شدند و شهر جدیدی به نام جلفا ساختند.
تجار ارمنی برای به ثمر رساندن تجارت ابریشم، اختیار و موقعیت فوق العاده ای یافتند، چنان که وقتی بین مسلمانان اصفهان با ارامنه ی جلفا زد و خورد در گرفت و آشوبی ایجاد شد، شاه عباس تا حدودی جانب ارامنه را گرفت و در فرمانی (1014) چنین اظهار نظر کرد: «.
در نتیجه ی عنایت و توجه شاه عباس به ارامنه، عده ای از آنان از نظر نظامی به مقامات بسیار بالایی رسیدند و مصدر کارهای بسیار مهمی برای ایران شدند از جمله این افراد، می توان به ملک شاه نظر و قرچغای خان اشاره کرد.
( شاردن؛ 1374: 4/278 ) ظاهرا با وجود منع شاه عباس دوم، این امر در همه ی ایران و مناطق وابسته به آن قدغن نشده بود و سوء استفاده های غیر اخلاقی از گرجیان نیز ادامه داشت.
» (تاورنیه؛ 1369: 172) فرمان هایی از شاه عباس دوم درباره ی مسیحیان اروپایی در ایران صادر شده است که نشان دهنده ی این است که آنان مشکل چندانی نداشته اند و مورد توجه و عنایت شاه قرار گرفتند.