چکیده:
نظریه حقوقی اســلام مجموعه گزاره ها و آموزه های نظام مند اســت که می تواند قواعد حاکم بر روابط اجتماعی انســان را کــه دارای ضمانت اجرا بوده تحلیل نماید. این نظریه براســاس بنیان های نظری هستی شــناختی و انسان شــناختی، مبنای الزام قواعد حقوقی را اراده حکیمانه شــارع دانسته اســت و این اراده براساس منابع شناخته شده و روش شناسی تقنینی و تفســیری متناســب با مبنا و منبع و هماهنگ با ابعاد وجودی انسان و غایتمندی آخرت گرایانــه وی در قالــب اصول، قواعد، نهادها و ســازمان های حقوقی متناســب با نیازهای متفاوت فردی و اجتماعی قابل استخراج و فهم است. براساس این نظریه اگرچه
اراده شــارع در بازه زمانی مشــخص و در جامعه ای با ساختار سنتی ابراز گریده است، اما با ظرفیت های وســیع خویش توان تنظیم روابط متنــوع اجتماعی در دوره های مختلف و جوامــع گوناگون را دارد. ایــن نظریه به لحاظ معرفتی مرزهــای خویش را با نظریه های انســان محور و حتی دین محور مشــخص نموده است. با وجود ترسیم مرزها و بیان سلبی نسبت به نظریه های رقیب به لحاظ اثباتی دسته وسیعی از مکاتب و نظریه های خرد را در خود جای داده اســت. نظریه حقوقی اسلام می تواند ابعاد مختلف نظام حقوقی منسجمی را در برابر نظام های حقوقی دیگر ترسیم کند.
خلاصه ماشینی:
اين نظريه براســاس بنيان هاي نظري هستي شــناختي و انسان شــناختي ، مبناي الزام قواعد حقوقي را اراده حکيمانه شــارع دانسته اســت و اين اراده براساس منابع شناخته شده و روش شناسي تقنيني و تفســيري متناســب با مبنا و منبع و هماهنگ با ابعاد وجودي انسان و غايتمندي آخرت گرايانــه وي در قالــب اصول ، قواعد، نهادها و ســازمان هاي حقوقي متناســب با نيازهاي متفاوت فردي و اجتماعي قابل استخراج و فهم است .
در نظريه حقوقي اســل م مباحث روش شناســي ، که بيشتر آن ها در اصول فقه منعکس شــده است ، شامل ســه بحث مهم منطق تقنين که به بررســي فعل شارع و مباحثي چون تبعيــت احکام از مصالح و مفاســد در متعلق آن ها و چگونگي دســتيابي به اراده شــارع مي پردازد، منطق تفسير و منطق اجرا که به تطبيق قواعد بر موضوعات خارجي مي پردازد، خواهد بود.
ادله (به لحاظ ) کلامي از جمله مهم ترين استدل ل هاي نظريه فقهي و حقوقي اسل م توجه به صفات حکمت و علم شارع است ، به اين معنا که قانون گذار با توجه به شناخت روابط انساني و با توجه به اينکه حضرت محمد)صلي ال عليه وآله ( خاتم پيامبران اســت ، به اين نکته پي برده مي شود که مقررات و قوانين وحي شــده به ايشــان دائمــي بوده و تغيير نخواهد کــرد.