چکیده:
موضوع عفو یکی از مباحث مهم در قانون مجازات اسلامی به شمار می آید که مهمترین هدف محقق در این مقاله شناخت مبانی، آثار و شرایط عفو و روشن نمودن ابعاد حقوقی آن با بهره گیری از منابع اسلامی و دیدگاه های حقوقدانان است که پیامد آن، بازگرداندن ثبات، آرامش و امنیت به جامعه و اصلاح مجرم می باشد. عفو به دو نوع عفو عمومی و خصوصی تقسیم شده است. عفو عمومی به موجب قانون اعطا می شود و از موجبات لغو تعقیب است و عفو خصوصی که فقط ناظر به مجازات و از موجبات لغو آن است، در جمهوری اسلامی ایران با پیشنهاد رئیس قوه قضائیه و تایید مقام رهبری صورت می گیرد که با توجه به ماده96 ق.م.ا. عفو محکومان پس از پیشنهاد رئیس قوه قضائیه با مقام رهبری است. طبق ماده 97ق.م.ا عفو عمومی تعقیب و دادرسی را موقوف می کند، اجرای مجازات موقوف و آثار محکومیت نیز زائل می شود. با توجه به ماده 98 ق.م.ا، عفو خصوصی همه آثار محکومیت را منتفی می کند؛ لیکن تاثیری در پرداخت دیه و جبران خسارت زیان دیده ندارد. در نتیجه عفو عمومی در هر مرحله ای از دادرسی های کیفری قابل اعمال است در مرحله کشف، تحقیقات مقدماتی، تعقیب، دادرسی و اجرای حکم، درحالی که عفو خصوصی مختص مرحله بعد از صدور حکم قطعی است و پیش از آن قابل اعمال نیست.
The present research seeks to investigate the results and conditions of different
kinds of Amnesties.in this regard the criminal laws enacted on ١٣٩٢ are
considered. The research methodology is descriptive-analytic and data are
gathered from library resources. The main purpose pf this research is to discuss
the foundations, results and required conditions for Amnesty fulfillment and to
clarify the legal aspects of this issue.to this end the Islamic resources and
lawyers’ views are referred to. Amnesty enactment causes the society to be
improved and to be safe and results in improving the criminals. There are two
kinds of Amnesties including general and private Amnesty. The private
Amnesty which relates to punishment and causes it to be nulled will be issued
by the country’s highest political authority.In the Islamic Republic of Iran, the
Judiciary Chief offers the private Amnesty and the great leader approves it.
According to article ٩٦, the condemned people’s Amnesty is conditioned upon
the leader’s approval and According to article ٩٧, the general Amnesty causes
the lawsuit and procedure to be stopped and punishment and condemnation to
be nulled. According to article ٩٨, private Amnesty causes all results of
condemnation to be nulled. However, this is not true regarding delay in
payment of blood and compensation of damages. The general Amnesty is
executable in all stages of criminal procedure, including discovery, primary
investigations, lawsuit, procedure and execution of judgment, while the private
Amnesty is executable after the judgment is issued.
خلاصه ماشینی:
عفو عمومی به موجب قانون اعطا میشود و از موجبات لغو تعقیب است و عفو خصوصی که فقط ناظر به مجازات و از موجبات لغو آن است، در جمهوری اسلامی ایران با پیشنهاد رئیس قوه قضائیه و تأیید مقام رهبری صورت میگیرد که با توجه به ماده96 ق.
درباره تفاوت آثار عفو عمومی و خصوصی بین حقوقدانان اتفاق نظر وجود دارد و همگی معتقدند که عفو خصوصی موجب معافیت محکوم کیفری از اجرای کیفر مورد عفو است، اما آثار محکومیت کیفری جز کیفر اصلی و هر آنچه در حکم عفو بدان تصریح شده باشد، به قوت خود باقی است، در حالی که «عفو عمومی» همه آثار محکومیت کیفری را از بین میبرد، جز - گارو، رنه، مطالعات نظری و عملی در حقوق جزا، ترجمه و تطبیق سید ضیاءالدین نقابت، جلد دوم، تهران، چاپ اول، انتشارات ابن سینا، بی تا، ص 766.
براین اساس قانون اساسی در بند 11 اصل 110 موضوع عفو را به عنوان یکی از اختیارات رهبری نظام جمهوری اسلامی ایران برشمرده است و به تبع آن در قوانین عادی موضوع عفو پیش بینی شده است، همچنین مواد 96 و98 و114 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 و ماده 6 قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه های عمومی و انقلاب 1 و ماده 38 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر که در همه آنها موضوع عفو مورد تبیین قرار گرفته است و براساس اصل 110 قانون اساسی و آیین نامه کمیسیون عفو و تخفیف مجازات محکومان مصوب 1387 در حال حاضر مبنای عمل کمیسیون عفو و بخشودگی قوه قضاییه است.