چکیده:
حق مالکیت از حقوق بنیادین انسان بوده که در دو سده اخیـر در قـوانین اساسـی مـورد توجه قرار گرفته است . بررسی قانون اساسی حدود ٣٥ کشور نشان میدهد کـه در همـه آنها یک ، دو یا سه اصل به موضوع احترام به مالکیت اختصاص یافته است ؛ «اصل احترام مطلق به حق مالکیت »، «اصل سلب مالکیت تنها برای منافع عمومی با پرداخـت بهـای عادلانه » و «اصل ممنوعیت مصادره اموال به عنوان مجازات». در قانون اساسی ج.ا.ا. نیز در اصول ٢٢و٤٧ احترام به حق مالکیت مورد تضمین قرار گرفته است . ایـن دو اصـل بـا عبارات مختلف بیان «اصل احترام مطلق به حق مالکیت » هستند. قید انتهـای اصـل ٢٢ «مگر به حکم قانون» دوگونه قابل تفسیر است ؛ بنابر تفسیر اول این استثناء محدود بـه موازین شرعی و بنابر تفسیر دوم محدود به سلب مالکیت بـرای منـافع عمـومی پـس از پرداخت بهای عادلانه است . اگرچه بنا بر هر یک از این دو تفسیر احترام به حق مالکیـت در حقوق ایران محفوظ است ولی تجربه چندین دهه اجرای قانون اساسی، اصـلاح آن و اضافه شدن اصول مربوط به منع مصادره و منحصر شـدن اسـتثنای سـلب مالکیـت بـه تامین منافع عمومی بعد از پرداخت بهای عادلانه را گریزناپذیر ساخته است
خلاصه ماشینی:
"جدول (١): اصول تضمین کننده حق مالکیت در قوانین اساسی کشورهای مختلف ردیف کشور سال تصویب اصل احترام مطلق اصل سلب مالکیت برای منافع عمومی اصل ممنوعیت مصادره به عنوان مجازات 1 فرانسه 1789 اصل ١٧ اصل ١٧ 2 آمریکا 1791 اصلاحیه پنجم 3 اسپانیا 1812 اصل ٤ 4 نروژ 1814 اصل ١٠٥ 5 مکزیک 1824 اصل ١١٢ 6 بلژیک 1831 اصل ١١ اصل ١٢ 7 لیبریا 1847 اصل ٨ اصل ١٣ 8 ایتالیا 1848 اصل ٢٩ اصل ٢٩ 9 اتریش 1849 اصل ١٩ اصل ١٩ 10 لیختن اشتاین 1862 اصل ١٤ اصل ١٦ 11 رومانی 1866 اصل ١٩ اصل ١٧ 12 لوکزامبورگ 1868 اصل ١٦ اصل ١٧ 13 امپراتوری عثمانی 1876 اصل ٦ اصل ٢١ اصل ٢٤ 14 بلغارستان 1879 اصل ٦٧ اصل ٦٨ 15 گواتمالا 1879 اصل ٢٨ اصل ٢٨ 16 ژاپن 1889 اصل ٢٧ 17 برزیل 1891 اصل ١٧ اصل ١٧ 18 هندوراس 1897 اصل ٦٧ 19 کوبا 1901 اصل ٣٢ اصل ٣٣ 20 صربستان 1903 اصل ١٦ اصل ١٦ اصل ١٧ 21 پاناما 1904 اصل ٤٢ اصل ٤٤ 22 مونته نگرو 1905 اصل ٢٠٦ اصل ٢٠٧ اصل ٢٠٥ 23 روسیه تزاری 1906 اصل ٣٥ اصل ٣٥ 24 ایران 1907 اصل ٩ اصل ١٥ اصل ١٦ 25 نیکاراگوئه 1911 اصل ٥٧ 26 یونان 1911 اصل ١٧ 27 پرتقال 1911 اصل ٢٥ اصل ٢٣ 28 چین 1912 اصل ٣ 29 کاستاریکا 1917 اصل ١٥ اصل ١٥ 30 هائیتی 1918 اصل ١٤ اصل ١٤ اصل ١٤ 31 آلمان 1919 اصل ١٥٣ 32 مصر 1923 اصل ٩ اصل ٩ اصل ١٠ 33 افغانستان 1923 اصل ١٩ اصل ١٩ 34 عراق 1925 اصل ١٠ اصل ١٠ اصل ١٠ 35 لبنان 1926 اصل ١٥ اصل ١٥ اصل اول نخستین بار در صدر ماده ١٧ اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه مصوب ١٧٨٩ آمده است ."