چکیده:
در موافقتنامهها یا مقررات سازمان تجارت جهانی بهطور خاص به تجارت انرژی و ازجمله برق اشاره نشده است. از همین رو، برخلاف سایر انواع حاملهای انرژی نظیر نفت، گاز و زغالسنگ، به دلیل ویژگیهای ذاتی و منحصربهفرد برق، ازجمله ناملموسبودن و عدم امکان ذخیره آن، اعمال قواعد و مقررات فعلی سازمان بر تجارت بینالمللی برق، با پیچیدگیهای حقوقی و فنی قابلتوجهی روبهروست. بنابراین تا تصویب موافقتنامه جامع در خصوص تجارت انرژی میان اعضا، قواعد و مقررات موجود در سازمان تجارت جهانی باید به نحوی تفسیر و اعمال شود تا چالشهای تجارت برق و انرژی بین اعضا به حداقل ممکن برسد. این مقاله، ضمن تشریح ماهیت حقوقی برق بهعنوان کالا یا خدمت و نحوه اعمال مقررات سازمان بر تجارت بینالمللی این انرژی حیاتی میان اعضا، به تبیین الزامات حقوقی جمهوری اسلامی ایران در بخش تجارت خارجی برق بهمنظور الحاق به سازمان تجارت جهانی نیز پرداخته است. بر اساس نتایج این پژوهش، برق، نوعی از کالا با ویژگیهای خاص بوده و لذا تحت شمول مقررات سازمان در خصوص تجارت کالاست. علیرغم این ویژگیهای خاص، برخی استثنائات مصرح در مقررات سازمان، بهعنوان مبنایی موجه برای اعمال برخی محدودیتها بهمنظور تأمین امنیت عرضه برق و پایداری شبکه برق اعضا، قابل استناد است. در همین راستا، حذف تدریجی یارانه به صنعت برق، حذف انحصار در بخش خرید برق، توسعه و ارتقای خطوط بینالمللی انتقال و تقویت و گسترش بورس انرژی، ازجمله الزامات ایران در مسیر الحاق به سازمان تجارت جهانی به شمار میرود.* * برای توضیحات بیشتر، ن.ک: مهدی هفتانی؛ موانع و راهکارهای حقوقی توسعه امنیت عرضه و تجارت بینالمللی برق، پایاننامه کارشناسی ارشد حقوق تجارت بینالملل، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی،1394.
The trade of energy including electricity has not been specifically dealt with in the World Trade Organization (WTO) Rules or Agreements. Thus، contrary to the other types of energy carriers such as oil، gas or coal، for the reasons of inherent characters and exclusive features of electricity such as its intangibility and non-storability، the application of current rules and regulations of WTO on trade of electricity faces considerable legal and technical complicities. However، until a comprehensive agreement is concluded by the Member States of the WTO، the current rules and regulations of the WTO should be interpreted in a way that keeps the challenges on trade of electricity amongst members as far as possible to minimal. This research paper explains the nature of electricity as a goods or a service and the method of application of current WTO rules and regulations to the International Trade of electricity amongst Member states. It also clarifies the legal requirements in the section of foreign trade of electricity for Iran to be prepared for the accession to the WTO. Based on the result of this research، electricity is a type of goods with specific characters and accordingly it can be placed under the rules and regulations of the WTO which are applicable to the trade of goods، especially under the rules of GATT 1994. Notwithstanding the specific characters، some exceptions which exist under the Rules of the WTO have the capacity، as justifiable ground، to be invoked by the Member states for the application of some restrictions in order to provide security for the supply of electricity، and the stability of the electricity network. In the same line، gradual elimination of the electricity subsides and monopoly in the section of electricity purchasing، developing and promoting international transmission lines and developing and strengthening energy exchange، are among Iran’s requirements for accession to the WTO.
خلاصه ماشینی:
Azaria, Danae, "Energy Transit under the Energy Charter Treaty and the General Agreement on Tariffs and Trade", Journal of Energy & Natural Resources Law, vol.
١٧٥ هرچند بر اساس تعهدات کلی دولت ها در چارچوب قواعد سازمان ، اعضا باید تلاش خود را در زمینه تسیهل تجارت بین المللی به کار گیرند و بر اساس قواعد نظام بین المللی حقوق بشر، دولت ها متعهد به برقراری دسترسی برق به شهروندان هستند،١٧٦ عقب افتادگی کشورهای درحال توسعه و کمترتوسعه یافته در صنایع برق و تجهیزات وابسته ، محدودیت شدید آن ها برای تولید برق را به همراه داشته است به طوری که اغلب آن ها با مشکل کمبود عرضه برق مواجه اند و جبران این کمبود، نیاز به سرمایه گذاری قابل توجهی در بخش تولید و بخصوص توسعه شبکه های انتقال دارد، که چندین سال زمان میبرد.
بااین حال ، برخی از دیگر ویژگیهای برق ، ازجمله عدم امکان ذخیره و استرداد یا ردیابی و همچنین وابستگی به تجهیزات خاص ، وجود یا اعمال بعضی از قواعد سازمان تجارت جهانی به سادگی متصور نیست و با چالش هایی مواجه است ؛ به طوری که برای مثال ، چون برق منحصرا از طریق خطوط انتقال ، قابلیت جابه جایی دارد، فقدان مقرراتی که در سطح بین المللی علاوه بر دسترسی آزادانه به شبکه های برق برای فعالان داخلی و خارجی، امنیت عرضه و پایداری شبکه های سراسری برق را تضمین کند، تجارت برون مرزی برق را با مانع مواجه خواهد کرد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ - Articles Azaria, Danae, "Energy Transit under the Energy Charter Treaty and the General Agreement on Tariffs and Trade", Journal of Energy & Natural Resources Law, vol.