چکیده:
بیش از 50 سال از عمر تدوین در نظام حقوقی ایران می گذرد، اما هنوز در عرصه های مختلف این برنامه، دچار آسیب های جدی هستیم. یکی از این آسیب ها، خلط میان دو مفهوم کلان (تدوین) و خرد (تنقیح) و تلاش برای همسنگ پنداشتن آن دو است. درواقع، در ادبیات حقوقی و نظام قانون گذاری کشور به تناوب گاه از تنقیح و تدوین و گاه از تدوین و تنقیح سخن گفته می شود. حال آنکه مطالعات ریشه شناختی و نگاهی به تجربه سایر کشورها و ادبیات حقوق تطبیقی نشان می دهد که بهترین ترجمه برای لفظ کدیفیکاسیون، لفظ تدوین است. تنقیح صرفا بخشی از برنامه کلی تدوین است که به شناسایی زوائد و فضولات قوانین و مقررات می پردازد. حال آنکه برنامه تدوین شامل بخش های دیگری همچون نظام مندکردن قواعد حقوقی در یک حوزه خاص و ایجاد انسجام در کل نظام حقوقی است.
After more than 50 years of codification in Iran، we still have problems in this field. One of these problems is the confusion between two concepts: macro (Tadwin/codification) and micro (Tanqih/Depuration). Generally they are regarded to have same importance or even same meaning erroneously. In our legal literature and even in the legislative system these two concepts are alternatively misused. Etymological and comparative studies، however، reveal that the best translation for “Codification” is Tadwin. Tanqih is one of the components of Codification framework، the task of which is to depurate and expurgate obsolete or contradictories from an official legislative text. Codification own other aspects like systematizing the legal system and filling the gaps which are not necessarily concerned with depuration.
خلاصه ماشینی:
"از نظر برخی codification به معنای متنی است که در آن تمامی قوانین (و شاید مقـررات ) حول یک موضوع گردآوری و مواد مربوطه طبق یک ساختار منظم و مشخص بارگذاری شده اند و این متن جدید، جایگزین متون قانونی قبلی می شود.
از طـرف دیگـر، برخـی نیـز codification را برای بیان مجموعه هایی از قوانین در نظر گرفته اند که در آن ، قوانین مختلف دربارة یک موضوع گردآوری میشوند و consolidation را به مواردی اطلاق میکنند که اصلاحیه های یـک قـانون به آن اضافه میشود و بدین ترتیب با تجمیع متون جدید در متن قدیم ، یک متن جدیدتر تولید میشود.
به نظر میرسد، صرف نظر از بحث تقدم و تأخر تدوین بر تنقیح یا تنقیح بر تدوین -که البته چندان خالی از حقیقت نیست - با توجه به مطالبی که در خصوص ریشۀ کلمـۀ کـد ارائـه شـد، میتوان در فارسی لفظ تدوین را به منزلۀ معادل مناسبی برای کدیفیکاسیون به کار برد، زیرا کد در معنای اصلی و تاریخی خود، صرفا به منزلۀ ابزاری بود بـرای گـردهـم آوردن و تجمیـع کـردن یک سری صفحات چوبی تا بتوان روی آن ها نوشته هایی به مراتب بادوام تر و منظم تر از طومار یـا صفحات پاپیروس نگاشت .
این «مجموعه های نامنتظم » را اگر با مجموعه های قانونی فرانسه (کد) که با تلاش کمیسیون عالی تدوین این کشور تهیه می شـود، مقایسه کنیم ، درمییابیم که در مجموعه های ایرانی، بیش از آنکه اهـداف تـدوین گرانـه مـدنظر قرار گرفته باشد، در بهترین حالت ، نوعی تنقیح از قوانین و مقـررات مختلـف بـه ترتیـب تـاریخ تصویب ارائه میشود و بدین ترتیب ، نه فهرست منسجم و منظمـی در کـار اسـت ، نـه نظـامی از قواعد و هنجارهای حقوقی متلائم و وابسته و پیوسته به هم و نه مجموعه ای منتظم با قواعد یـا مواد متلائم و ساختارمند."