چکیده:
قناتها از یکسو با تأمین آب شرب و کشاورزی و از سوی دیگر با سودآوری حاصل از جذب گردشگر خارجی و داخلی اهمیت اقتصادی فراوانی دارند. همچنین، قناتها دلیلی معتبر بر قدمت و تمدن کهن این مرز و بوم محسوب میشوند، بنابراین حمایت و حفاظت از قناتها امری ضروری به نظر میرسد. در این میان، قنات قصبۀ گناباد بهمنزلۀ عمیقترین قنات جهان، علاوه بر اینکه نقشی بیبدیل در توسعۀ شهری و روستایی گناباد ایفا میکند؛ با ثبت جهانی در یونسکو، با الزاماتی مانند افزایش وسعت حریم همراه شده است. در این خصوص علاوه بر ارائۀ راهکارهای مدیریت صحیح و بهرهبرداری بهینه، میتوان از جایگاه و نقش مؤثر قوانین بهویژه قوانین کیفری سود جست. مطالعۀ حمایتهای کیفری از قنوات با تکیه بر قنات قصبۀ گناباد نشان خواهد داد این حمایتها دارای چه ضعفها و چالشهایی است. مواردی که شناسایی آنها میتواند سبب افزایش تأثیرگذاری حقوق کیفری در حمایت از قنات قصبۀ گناباد شود.
خلاصه ماشینی:
علاوه بر این ، همچنان کـه وضـعیت منـابع آبی کشور طی سال های اخیر با تغییرات گسترده ای همراه بوده آیا قـوانین مربـوط بـه ایـن حوزه متناسب با تغییرات آبی ، متحول شده است ؟ همچنین ، سطح تقنینی تا چـه میـزان بـه استفاده از راه های غیرکیفری و اقدامات پیشگیرانه اهتمام ورزیده است ؟ این نوشتار با استفاده از منابع کتابخانه ای و شیوة تحلیلی نگاشته شـده اسـت و در پـی تحلیل مختصر برخی چالش ها و انتقاداتی است که در حوزة تقنینـی و حقـوق کیفـری آب به ویژه قنات مطرح است .
این امر پیامدهای مختلفی را بـه همـراه دارد؛ ماننـد اینکه رقابت بر سر کسب آب ، به تخریب محیط زیست منجر می شود و در سوی دیگـر، بـا توجه به افزایش میزان جمعیت و کاهش منابع آبی به ویژه آب های شـیرین و قابـل شـرب ، وقوع درگیری ها در بین مردم بعید نخواهد بود؛ لذا می بایست بحران کم آبـی را بـسان یـک بحران ملی دانست که هر آینه امنیت کشور را تهدید می کند.
درخصوص مبارزه با آلودگی آب ذکر چند نکتـه ضـروری اسـت ؛ نخـست اینکـه چـه میزان از آلودگی یا آلودن آب را به منظور شناسایی پدیدة جنایی و تعیین مـصادیق مجرمانـه می توان مشخص کرد؟ به تعبیر دیگر آلودن آب تا چه مقدار باشد می تواند جـرم محـسوب شود؟ این در حالی است که حقوق کیفری برای اعمال و اجرای قواعد خود باید بـا دقـت و صراحت کامل عمل کند.