چکیده:
در این مقاله ضمن بررسی مختصر جغرافیای تاریخی خوزستان در عصر آل بویه اشاره ای به نخبگان سیاسی، علمی و فرهنگی خوزستان در آن دوره شده است از میان این نخبگان اندیشمندانی چون این خلاد رامهرمزی، بختیشوع فرزند یوحنا، علی بن عباس مجوسی اهوازی؛ ابو یعقوب اهوازی، ناخدا بزرگ پور شهریار، ابوالحسن اهوازی، در تحولات علمی و فرهنگی و سیاسی نقش موثری داشتند. علی بن عباس اهوازی نویسنده کتاب مشهور الملکی یا کامل الصناعه فی الطب است که کتاب وی مدت ها در اروپا مورد توجه پزشکان و دانشمندان بود و تنها پس از آشنایی با کتاب قانون ابن سینا بوده که به جای الملکی از کتاب قانون استفاده گردید.
افزون بر این کوشش پزشکان و نخبگان سیاسی، اجتماعی، علمی در بهبود اوضاع اجتماعی و سلامت جامعه و بهتر شدن اوضاع معیشتی مردم تاثیر عمیقی گذاشته و زمینه های مناسبی برای تحول در جامعه فراهم نموده است و همان طوری که می دانیم عصر مورد بحث بخشی از دوران طلایی تمدن و فرهنگ ایرانی و اسلامی به شمار می رود.
این جستار تنها مقدمه ایست برای آشنایی با اندیشمندان خوزستانی عصر آل بویه و بررسی نقش هر کدام از این نخبگان نیاز به تحقیق گسترده تری دارد تا احوال و آثار هر یک مورد بررسی قرار گرفته شود.
خلاصه ماشینی:
فصل نامه ٔجندیشاپور،دانشگاه شهیدچمران اهواز سال دوم ،شمارٔه ۶،تابستان ۱۳۹۵ مقدمه ایبرشناخت نخبگان خوزستان درعصرآل بویه ١ مهدی بیگدلی تاریخ دریافت :۹۵/۱/۱۸ تاریخ پذیرش :۹۵/۲/۱۹ چکیده دراین مقاله ضمن بررسیمختصرجغرافیایتاریخیخوزستان درعصرآل بویه اشاره ای به نخبگان سیاسی،علمی وفرهنگیخوزستان درآن دوره شده است ازمیان این نخبگان اندیشمندانیچون این خلادرامهرمزی،بختیشوع فرزندیوحنا،علیبن عباس مجوسیاهوازی؛ابویعقوب اهوازی،ناخدابزرگ پورشهریار،ابوالحسن اهوازی،در تحولات علمیوفرهنگیوسیاسینقش مؤثریداشتند.
علی بن عباس اهوازینویسنده کتاب مشهورالملکییا کامل الصناعه فی الطب است که کتاب وی مدت هادراروپاموردتوجه پزشکان ودانشمندان بودوتنهاپس از آشنایی باکتاب قانون ابن سینابوده که به جایالملکیازکتاب قانون استفاده گردید.
دیرینه ترین نشانه هاییکه ازفرهیختگان ونخبگان خوزستانیمیتوان ذکرنمودمربوط به دوره ایلامی است که کتیبه هایارزشمندیازآنان برجایمانده است .
تصادفی نیست که نام ونشان وآگاهیهایسودمندیازدانشمندان ونخبگان ایرانیمسلمان به ویژه ازقرن دوم هجریبه بعددردست داریم وذکراین نکته دراینجاضرورت داردکه حفظ وحرمت نهادن به حق صاحبان آثارعلمی،ادبی،هنریفرهنگیکه درسایه دین اسلام بسترآن فراهم گردیدوازنتایج وپیامدهای تحولات سیاسی،دینیبودسبب شدکه امروزنام صدهادانشمندایرانیمسلمان رابدانیم اما/نخبگانی که مربوط به ایران پیش ازاسلام میباشندوجامعه ایرانیآنان رامیشناسدوزمینه هایفعالیت و عملکردهایشان رامیداندازتعدادانگشتان دست هم تعدادشان بیشترنباشد.
بخش عمده ایازمواریث علمیوفرهنگیایران باستان ازطریق خوزستان به مراکزعلمیوفرهنگیتمدن اسلامی مانندبیت الحکمه وسایردارالعلم هایفعال انتقال یافته که متأسفانه تاکنون ازسویپژوهشگران موردبررسیدقیق قرارنگرفته است .
"شوشتر"آنجاست که نامش جهانگیر است و"عسکر[عسکرمکرم ]که دوکشورراآذوقه میدهدو"اهواز"نامبرداروبصناکه پرده هایش به آسمان کشیده ،همچون خزشوش دیده نشده است ،بااین همه کانهاینفت وقیروکشتزارسبزی وگل هاو پرندگان .
ابن عمیدوزیرمشهوربویهیوکاتب بزرگ آن دوران که افرادیچون صاحب بن عبادازشاگردانش بوده و همه به فضل ودانش اوواقف اند،باابن خلادرابطه ای بسیارنزدیک داشت وبااوبه مکاتبه میپرداخت .
سلطان الدوله به خوزستان رفن ودرآنجاباردیگرابن سهلان را به وزارت برگزید.