چکیده:
زکات، یکی از واجبات شرعی اسلام است که تمام فرق اسلامی به آن اعتقاد دارند. در حال حاضر، کشورهای اسلامی، به دنبال اجرای این حکم الهی با روشهای علمی و امروزی میباشند. با توجه به اینکه، زکات دارای ابعاد مختلفی می باشد، لذا میتوان از منظرهای مختلفی به آن توجه کرد. همین امر باعث میگردد که اجرای این حکم با پیچیدگیهایی همراه باشد. استفاده از تکنیکهای تصمیمگیری برای پرداخت و دریافت زکات ضمن کاهش سردرگمی، به اجرای بهتر این حد الهی کمک میکند. عمده فقهای شیعی، قائل به انحصار زکات بر نه قلم کالا هستند. این اقلام عبارتند از : طلا، نقره، کشمش، خرما، گاو، گوسفند، شتر، جو و گندم. در حالیکه عمده فقهای اهل تسنن قائل به تعمیم زکات به بسیاری از کالاها میباشند. در این مقاله دیدگاه شیعی مبنا قرار گرفته است و با بررسی ادبیات موجود در مورد زکات، چهار شاخص کلی اقتصادی، فقهی، حقوقی و حسابداری شناسایی شدند. بر مبنای این چهار شاخص مدل تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی طراحی شد. در بین این چهار شاخص، شاخص اقتصادی دارای شاخصهای فرعی نیز می باشد.
اقلام نه گانه زکات بر اساس سه شاخص قابلیت نقدینگی، قابلیت ذخیره و رفع نیازهای اساسی
ارزیابی گردید و نتیجه گیری شده است که در شرایط فعلی کشور زکات دهندگان ترجیح می دهند
که زکات خود را به صورت کالا پرداخت نمایند چرا که ارزش پول نقد برای زکات دهندگان بالا
است، و ترجیح می دهند که بیشتر از اقلام کم ارزشتر زکات خود را تسویه نمایند. در نتیجه
مسولین جمع آوری زکات باید امکانات خود را برای جمع آوری آن از مواردی که بیشترین امکان
جمع آوری را آنگونه که در تحقیق نشان داده شده فرهم آورند.
خلاصه ماشینی:
"روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه بوده است این پرسشنامه شامل جداول مربوط به مقایسه زوجی اقلام نه گانه زکات ( طلا، نقره ، جو، گندم ، کشمش ، خرما، گوسفند، شتر، گاو) بر اساس سه شاخص فرعی قابلیت نقدینگی، قابلیت ذخیره سازی و رفع نیازهای اساسی می باشد.
)اقدام به وزن دهی به شاخص های استخراج شده مدل کرده سپس با استفاده از تکنیک MRS٣( این روش نوعی تکنیک تصمیم گیری بوده که بوسیله آن دو نوع کمیت که می توانند کالا یا محصول نیز باشند بر روی یک منحنی بی تفاوتی از نظر مطلوبیت با هم مقایسه می شوند و بر اساس این معیار می توان نرخ های متفاوتی از این دو را مصرف کرد و به میزان برابر مطلوبیت کسب نمود.
شکل ٢ – مدل سلسله مراتبی تحقیق حل مدل سلسله مراتبی بر اساس نظر خبرگان شاخص های اقتصادی دریافت زکات و گزینه های آن در ماتریس مقایسات زوجی مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه نهایی آن به صورت جداول زیر ارانه شده است .
جدول ١- رتبه بندی اقلام زکات بر اساس شاخص های مدل سلسله مراتبی بهار ١٣٩٣ رتبه ضریب اهمیت 2 0/218 طلا 3 0/165 نقره 4 0/068 کشمش 5 0/061 خرما 10 0/037 شتر 8 0/046 گوسفند 9 0/039 گاو 7 0/052 جو 6 0/053 گندم 1 0/260 پول رایج طبق محاسبات انجام شده ، اقلام نه گانه زکات و پول نقد دارای وزنهای فوق هستند."