چکیده:
نرمافزارهای اپنسورس نرمافزارهایی هستند که مالک آنها کدهای منبع نرمافزار را در دسترس همگان قرار داده و به موجب لیسانسی خاص اجازه استفاده، اصلاح، کپی و توزیع نرمافزار را به کلیه افراد اعطا مینماید. به عبارتی مالک اپنسورس از حقوق انحصاری که قوانین مالکیت فکری به او اعطا نموده به نحو محدود اعراض کرده و بهرهبرداری از حقوق مذکور را برای همگان آزاد مینمايد. نسبت نرمافزارهای اپنسورس با حقوق رقابت از این واقعیت ناشی میشود که از یک سو شأن و فلسفه نرمافزارهای اپنسورس و هدف مالکان آن مقابله با هر نوع انحصار در علم نرمافزاری توصیف میشود؛ و از سوی دیگر شأن ذاتی حقوق رقابت نیز مخالفت با هر نوع انحصار زیانبار و سوءاستفاده از موقعیت برتر در بازار بوده، و بر همین اساس ممکن است اینطور تصور شود که اساساً لیسانس نرمافزارهای اپنسورس و حقوق رقابت کاملاً هماهنگ با یکدیگر بوده و در نتیجه رویههای معمول در صدور لیسانسهای مذکور و شروط همراه آنها هیچگاه ضد رقابتی تلقی نخواهد شد. در حالی که این تحقیق نشان میدهد که اولاً این تصور اولیه نادرست بوده و ثانیاً برخی شروط و رویهها میتوانند در عمل در تعارض با حقوق رقابت قرار گیرند. از جمله مهمترین شرایط لیسانسهای اپنسورس که مظنون به ضد رقابتی میباشند میتوان از شرط توزیع بدون رویالتی، شرط کپیلفتی،شرط حق اختراع متقابل، شرط بازاعطای اصلاحات و همچنین سوءاستفاده از وضعیت مسلط اقتصادی نام برد. بر همین اساس، بر شورای رقابت در ایران نیز لازم است با دقتو وسواس به ابعاد رقابتی این نوع لیسانسهای در حال رواج در ایران توجه خاصی نموده و شروط ضد رقابتی شدن آنها را پیشاپیش تعیین نماید.
خلاصه ماشینی:
"از نقطه نظر حقوق قراردادها این پرسش ها به ذهن تداعی می نماید که آیا صدور این لیسانس ها در واقع نوعی اعراض از حق از سوی مالکان اولیـه محسـوب و متعاقبـا این نرم افزارها موضوع مالکیت عموم می گردد؟ آیا لیسانس نرم افزارهـای مـذکور نـوعی قـرارداد معاوضی محسوب شده یا آنکه از نوع لیسانس ساده و اذن صرف می باشـند؟ بـر فـرض قـرارداد بودن آن ها، ایجاب و قبول در لیسانس اپن سورس به چه شکل صورت می گیرد؟ آیا لیسانس های اپن سورس اساسا به عنوان منبع حقوق و تکـالیف قـراردادی نـزد مراجـع صـالح قابـل اسـتناد و لازم الاجرا می باشند؟ در صورت تخلف لیسـانس گیرنـده هـا از شـرایط تعیـین شـده در لیسـانس اپن سورس ، مالک اپن سورس چه اقدامی می تواند انجام دهد؟ عـلاوه بـر ایـن ، وضـعیت حقـوقی شروط ناعادلانه رایج در لیسانس های اپن سورس از جمله شرط عدم مسـئولیت و یـا شـرط عـدم تضمین چگونه می باشد؟ همچنین از نقطه نظر حقوق مالکیت فکـری ایـن پرسـش مهـم مطـرح می شود که شیوه های حمایت قانونی از پدیدآورندگان و توسعه دهندگان نرم افـزارهـای مـذکور را چگونه و بر طبق کدام رژیم حقوقی باید تعیین نمود و یا با توجه به آنکه مالک اپن سورس اجـازه بهره برداری ، کپی ، اصلاح ، توزیع و سایر استفاده هـا را بـه کلیـه افـراد در سرتاسـر جهـان اعطـا می نماید، آیا هم چنان حقوقی برای خود مالک باقی می ماند؟ به عبارتی دیگر مالـک اپـن سـورس پس از صدور چنین لیسانس فراگیر دارای چه حقوقی نسبت به نرم افزار تولیدی خود می باشد؟ پاسخ به هر یک از این پرسش هـا و پرسـش هـای متعـدد دیگـر پیرامـون چنـین نـرم افزارهـا و بهره برداری از آن ها توسط مالک اولیه و دیگر اشخاص در بازار هر کدام نیازمند تحقیقی جداگانه است ."